Sơ chế tại chỗ (Field Dressing) là kỹ thuật loại bỏ nội tạng của con mồi ngay tại hiện trường săn bắn để bảo quản thịt và giảm trọng lượng.

Sơ chế tại chỗ là quá trình xử lý con mồi ngay sau khi săn bắn. Kỹ thuật này bao gồm việc loại bỏ các cơ quan nội tạng khỏi khoang bụng và ngực. Mục tiêu chính là làm mát thân thịt nhanh chóng để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn, đảm bảo chất lượng thịt tốt nhất. Quá trình này cũng giúp giảm đáng kể trọng lượng của con mồi, giúp bạn vận chuyển dễ dàng hơn.

Thực hiện sơ chế đúng cách là một kỹ năng quan trọng đối với mọi thợ săn. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả của chuyến đi săn.

• Bảo quản thịt: Nội tạng chứa vi khuẩn sẽ bắt đầu phân hủy ngay sau khi con mồi chết. Nhiệt độ cơ thể bị giữ lại bên trong sẽ đẩy nhanh quá trình này. Việc loại bỏ nội tạng giúp hạ nhiệt độ thân thịt nhanh chóng, làm chậm sự phát triển của vi khuẩn và giữ cho thịt tươi ngon.

• Giảm trọng lượng: Các cơ quan nội tạng chiếm một phần trọng lượng lớn của con vật. Loại bỏ chúng tại hiện trường giúp bạn mang vác con mồi trở về trại hoặc xe một cách nhẹ nhàng hơn, đặc biệt khi bạn đi săn ở những địa hình hiểm trở như vùng núi phía Bắc Việt Nam.

• Tôn trọng con mồi: Sơ chế đúng cách thể hiện sự tôn trọng đối với con vật bạn đã săn. Nó đảm bảo rằng không có phần thịt nào bị lãng phí do hư hỏng. Đây là một phần của đạo đức săn bắn có trách nhiệm.

Quy trình này đòi hỏi sự cẩn thận và kiến thức cơ bản về giải phẫu động vật. Dưới đây là các bước chính áp dụng cho các loài thú săn phổ biến như lợn rừng ở vùng Tây Nguyên.

1. Chuẩn bị: Đặt con mồi nằm ngửa, đầu dốc xuống nếu có thể để máu và dịch thoát ra dễ dàng. Chuẩn bị sẵn dao sắc, găng tay và các dụng cụ cần thiết khác.

2. Rạch đường đầu tiên: Thực hiện một đường rạch nông dọc theo bụng, từ xương ức đến xương chậu. Bạn chỉ cần rạch qua lớp da và màng bụng, tránh làm thủng dạ dày hoặc ruột vì dịch tiêu hóa có thể làm hỏng thịt.

3. Tách các cơ quan: Luồn tay vào khoang bụng, cắt xung quanh cơ hoành để giải phóng các cơ quan trong lồng ngực như tim và phổi. Tiếp theo, cắt xung quanh trực tràng và đường tiết niệu ở khu vực xương chậu.

4. Loại bỏ nội tạng: Sau khi đã tách rời các điểm kết nối, bạn kéo toàn bộ khối nội tạng ra khỏi thân thịt. Một số thợ săn giữ lại tim và gan để sử dụng.

5. Làm ráo và làm mát: Lật úp thân thịt để máu và các chất lỏng còn lại chảy hết ra ngoài. Sau đó, dùng cành cây nhỏ hoặc vật sạch để giữ cho khoang bụng mở rộng, giúp không khí lưu thông và làm mát thịt nhanh hơn.

Việc có đúng dụng cụ sẽ giúp quá trình sơ chế diễn ra nhanh chóng, an toàn và hiệu quả.

• Dao săn chuyên dụng: Một con dao lưỡi cố định, sắc bén là công cụ quan trọng nhất. Các loại dao có móc ở đầu (gut hook) giúp rạch da bụng mà không làm thủng nội tạng.

• Găng tay cao su: Giúp giữ vệ sinh cho tay bạn và bảo vệ bạn khỏi các vi khuẩn tiềm tàng. Bạn nên mang theo vài đôi dự phòng.

• Túi đựng thịt (Game bags): Những chiếc túi vải thoáng khí này bảo vệ thịt khỏi côn trùng và bụi bẩn trong khi vẫn cho phép không khí lưu thông để làm mát.

• Dây thừng: Hữu ích để buộc chân con mồi hoặc treo thân thịt lên cây để làm mát và xử lý dễ dàng hơn.

Thuật ngữ Sơ chế tại chỗ (Field Dressing) không áp dụng trực tiếp cho việc chăm sóc ngựa. Nó là một thuật ngữ riêng của ngành săn bắn. Tuy nhiên, có sự liên quan trong các chuyến đi dài ngày bằng ngựa.

Trong các chuyến thám hiểm bằng ngựa kéo dài nhiều ngày ở những vùng hẻo lánh, việc săn bắn để bổ sung thực phẩm có thể là một phần của hành trình. Trong trường hợp này, người cưỡi ngựa cũng là thợ săn sẽ cần kỹ năng sơ chế tại chỗ để xử lý con mồi. Con ngựa lúc này đóng vai trò là phương tiện vận chuyển dụng cụ và chuyên chở thịt sau khi săn.

Người tham gia các hoạt động này cần thành thạo cả kỹ năng cưỡi ngựa đường dài và kỹ năng sinh tồn, bao gồm cả săn bắn và sơ chế.

Bạn nên chôn sâu phần nội tạng hoặc mang chúng ra khỏi khu vực cắm trại để tránh thu hút các loài động vật ăn thịt khác.

Thời gian phụ thuộc vào kinh nghiệm của bạn và kích thước con mồi, thông thường kéo dài từ 15 đến 45 phút.

Trong điều kiện thời tiết mát mẻ và thịt được làm mát đúng cách, bạn có thể giữ thịt an toàn trong vài giờ trước khi cần làm lạnh hoặc cấp đông.

Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ là bước đầu tiên cho một chuyến đi săn thành công và có trách nhiệm. Xem các loại dao đi rừng và dụng cụ đa năng chuyên dụng tại WeTrek.vn.