Sự cố kỹ thuật (Technical Incident) trong leo núi là lỗi trang bị hoặc lỗi kỹ thuật không gây thương tích nhưng cần xử lý để đảm bảo an toàn.

Sự cố kỹ thuật (Technical Incident) trong leo núi là một sự kiện không mong muốn liên quan đến thiết bị hoặc kỹ thuật sử dụng. Sự kiện này không gây ra thương tích cho người tham gia. Tuy nhiên, nó yêu cầu người leo núi phải dừng lại và tìm cách giải quyết vấn đề để tiếp tục hoạt động an toàn. Đây là một tình huống cảnh báo, nếu không được xử lý đúng cách, có thể dẫn đến một tai nạn nghiêm trọng.

Một ví dụ cụ thể tại Việt Nam là khi bạn đang leo ở vách núi Dốc Lết, Nha Trang. Bạn thả dây để đi xuống nhưng dây bị kẹt cứng vào một khe đá. Bạn không bị ngã hay chấn thương. Tình huống này buộc bạn và người hỗ trợ phải thực hiện các kỹ năng gỡ dây. Đây chính là một Sự cố kỹ thuật (Technical Incident).

Hiểu rõ về khái niệm này giúp bạn nhận diện sớm các rủi ro. Bạn có thể chuẩn bị phương án xử lý và nâng cao ý thức an toàn cho bản thân và đồng đội. Việc ghi nhận và phân tích các sự cố này cũng giúp cộng đồng leo núi rút kinh nghiệm và cải thiện quy trình an toàn.

Việc phân biệt rõ ràng giữa hai khái niệm này rất quan trọng trong leo núi. Chúng chỉ ra mức độ nghiêm trọng và hậu quả của một tình huống. Sự khác biệt cốt lõi nằm ở việc có xảy ra thương tích hay không.

• Sự cố kỹ thuật (Technical Incident): Đây là một vấn đề về thiết bị hoặc quy trình. Nó làm gián đoạn hoạt động leo núi nhưng không gây tổn hại về thể chất. Ví dụ, một chiếc carabiner bị kẹt khóa, một nút thắt bị siết quá chặt không thể mở, hoặc thiết bị hãm dây bị khóa đột ngột. Sự cố này là một lời cảnh báo.
• Tai nạn (Accident): Đây là một sự kiện gây ra chấn thương, từ nhẹ đến nghiêm trọng, hoặc thậm chí tử vong. Tai nạn thường là kết quả của một Sự cố kỹ thuật (Technical Incident) không được xử lý đúng cách, hoặc do một sai lầm trực tiếp của con người. Ví dụ, một người leo bị rơi do dây tuột khỏi thiết bị hãm.

Tóm lại, mọi tai nạn đều có thể bắt nguồn từ một sự cố chưa được giải quyết. Quản lý tốt các Sự cố kỹ thuật (Technical Incident) là cách chủ động để phòng ngừa tai nạn.

Các sự cố này thường xuất phát từ hai nhóm nguyên nhân chính: lỗi thiết bị và lỗi từ con người. Việc nhận biết chúng giúp bạn phòng tránh hiệu quả hơn.

Lỗi liên quan đến thiết bị

• Bảo dưỡng kém: Dây leo không được làm sạch, bị mòn hoặc tưa. Các thiết bị kim loại như carabiner, móc số 8 bị móp, nứt hoặc bị ăn mòn mà không được phát hiện.
• Sử dụng sai cách: Lắp đặt thiết bị hãm không đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Sử dụng carabiner không khóa cho những vị trí yêu cầu độ an toàn cao.
• Thiết bị không tương thích: Dùng dây leo có đường kính quá nhỏ hoặc quá lớn so với thông số của thiết bị hãm, gây ra tình trạng trượt dây hoặc kẹt dây.

Lỗi từ con người

• Thiếu kiến thức và kinh nghiệm: Người leo núi chưa được đào tạo bài bản về cách sử dụng thiết bị hoặc các kỹ thuật cứu hộ cơ bản.
• Mất tập trung: Người hãm dây (belayer) lơ là, nói chuyện hoặc sử dụng điện thoại trong khi đồng đội đang leo. Người leo không quan sát kỹ đường đi, dẫn đến việc làm kẹt dây.
• Giao tiếp kém: Người leo và người hãm dây không thống nhất về các hiệu lệnh. Họ không thể trao đổi thông tin rõ ràng do khoảng cách hoặc tiếng ồn, dẫn đến những hành động sai lầm.
• Chủ quan: Đánh giá thấp độ khó của đường leo hoặc quá tự tin vào khả năng của bản thân, bỏ qua các bước kiểm tra an toàn cơ bản.

Khi một sự cố xảy ra, phản ứng của bạn quyết định kết quả của tình huống. Giữ bình tĩnh và hành động có phương pháp là chìa khóa để giải quyết vấn đề an toàn.

1. Dừng lại và giữ bình tĩnh: Hành động đầu tiên và quan trọng nhất là không hoảng loạn. Hít thở sâu và giữ cho mình một vị trí ổn định, an toàn.
2. Đánh giá tình hình: Xác định chính xác vấn đề là gì. Dây bị kẹt ở đâu? Thiết bị nào đang gặp trục trặc? Mức độ rủi ro hiện tại như thế nào?
3. Giao tiếp rõ ràng: Thông báo cho người hãm dây hoặc đồng đội của bạn về sự cố. Sử dụng các câu lệnh ngắn gọn, rõ ràng. Đảm bảo rằng họ đã hiểu đúng tình hình.
4. Tìm giải pháp đơn giản nhất: Ưu tiên các phương án xử lý đơn giản và an toàn trước. Đôi khi, chỉ cần thay đổi một chút vị trí hoặc lắc nhẹ sợi dây là có thể giải quyết được vấn đề.
5. Áp dụng kỹ năng đã học: Nếu cần, hãy sử dụng các kỹ thuật tự cứu hộ hoặc xử lý sự cố mà bạn đã được huấn luyện. Không thử những kỹ thuật phức tạp mà bạn chưa từng thực hành.
6. Yêu cầu hỗ trợ nếu cần: Nếu bạn không thể tự giải quyết, đừng ngần ngại yêu cầu sự giúp đỡ từ những người leo núi có kinh nghiệm hơn ở gần đó. An toàn luôn là ưu tiên hàng đầu.

Kiểm tra trang bị trước khi leo có ngăn được Sự cố kỹ thuật (Technical Incident) không?

Kiểm tra trang bị kỹ lưỡng giúp giảm thiểu rủi ro nhưng không loại bỏ hoàn toàn khả năng xảy ra sự cố do các yếu tố khác.

Ai chịu trách nhiệm khi một Sự cố kỹ thuật (Technical Incident) xảy ra?

Mỗi người leo núi chịu trách nhiệm về an toàn của bản thân và đồng đội thông qua việc kiểm tra và giao tiếp hiệu quả.

Có cần báo cáo một Sự cố kỹ thuật (Technical Incident) không?

Bạn nên chia sẻ kinh nghiệm về sự cố với cộng đồng để mọi người cùng học hỏi và phòng tránh các tình huống tương tự.

Xem thêm các trang bị leo núi chất lượng để giảm thiểu rủi ro tại WeTrek.vn.