Thang Pháp (French Grade) là một hệ thống đánh giá độ khó trong môn leo núi thể thao và leo núi truyền thống. Hệ thống này có nguồn gốc từ Pháp và được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới, đặc biệt là ở châu Âu và các khu vực leo núi tại châu Á, bao gồm cả Việt Nam.

Mục đích chính của Thang Pháp là cung cấp một tiêu chuẩn chung để người leo núi đánh giá độ khó của một đường leo. Điều này giúp bạn chọn được những đường leo phù hợp với khả năng, theo dõi sự tiến bộ và giao tiếp hiệu quả với cộng đồng leo núi quốc tế. Hệ thống này không đánh giá mức độ nguy hiểm mà chỉ tập trung vào độ khó kỹ thuật và thể chất của đường leo.

Hệ thống Thang Pháp (French Grade) sử dụng một sự kết hợp giữa số, chữ cái và ký hiệu "+" để mô tả độ khó một cách chi tiết. Việc hiểu rõ từng thành phần sẽ giúp bạn xác định chính xác thử thách của một đường leo.

Cấu trúc của một cấp độ khó thường có dạng: Số + Chữ + (Ký hiệu +).

• Số (Number): Các con số (1, 2, 3,...) đại diện cho cấp độ khó chính. Số càng lớn, đường leo càng khó. Các đường leo dành cho người mới bắt đầu thường ở mức 3 hoặc 4. Các đường leo từ mức 6 trở lên đòi hỏi kỹ thuật và sức mạnh cao hơn.
• Chữ cái (Letter): Các chữ cái a, b, c được dùng để phân chia nhỏ hơn trong cùng một cấp độ số. Trong đó, 'a' là dễ nhất, 'b' khó hơn và 'c' là khó nhất. Ví dụ, một đường leo 6a dễ hơn đường 6b, và đường 6b dễ hơn đường 6c.
• Ký hiệu cộng (+): Dấu cộng được thêm vào sau chữ cái để chỉ một mức độ khó trung gian. Nó cho thấy đường leo khó hơn một chút so với cấp độ gốc nhưng chưa đủ khó để lên cấp độ chữ cái tiếp theo. Ví dụ, đường 6a+ khó hơn 6a nhưng vẫn dễ hơn 6b.

Sự kết hợp này tạo ra một thang đo chi tiết, cho phép phân loại độ khó rất cụ thể. Ví dụ về một chuỗi cấp độ tăng dần: 5c, 5c+, 6a, 6a+, 6b, 6b+, 6c, 6c+, 7a.

Tại Việt Nam, Thang Pháp (French Grade) là hệ thống được áp dụng phổ biến nhất tại các điểm leo núi nổi tiếng như Cát Bà (Hải Phòng), Hữu Lũng (Lạng Sơn) và Mai Châu (Hòa Bình), cũng như tại các phòng tập leo núi trong nhà.

Bạn sẽ tìm thấy thông tin về độ khó của mỗi đường leo trong các sách hướng dẫn (guidebook) hoặc được ghi chú trực tiếp tại chân các vách đá.

• Dành cho người mới bắt đầu: Nếu bạn mới làm quen với leo núi, hãy tìm các đường leo có độ khó từ 4 đến 5c. Đây là những đường leo phù hợp để bạn luyện tập kỹ thuật cơ bản như cách đặt chân, sử dụng tay và giữ thăng bằng. Khu vực Butterfly Valley ở Cát Bà có nhiều đường leo ở cấp độ này.
• Dành cho người leo núi có kinh nghiệm: Khi đã tự tin hơn, bạn có thể thử sức với các đường leo từ 6a trở lên. Các đường leo này đòi hỏi sức mạnh, sức bền và kỹ thuật phức tạp hơn. Hữu Lũng là một địa điểm có rất nhiều đường leo đa dạng ở cấp độ 6 và 7.
• Dành cho chuyên gia: Các đường leo từ 7b trở lên là thử thách thực sự, yêu cầu trình độ kỹ thuật và thể chất ở mức độ cao.

Việc làm quen với hệ thống này giúp bạn lên kế hoạch cho chuyến đi leo núi của mình một cách an toàn và hiệu quả, đảm bảo bạn chọn đúng những thử thách phù hợp với trình độ hiện tại.

Trên thế giới còn có nhiều hệ thống xếp hạng độ khó khác. Hệ thống Yosemite Decimal System (YDS) của Mỹ là một ví dụ phổ biến. Việc hiểu sự tương quan giữa các hệ thống giúp bạn khi tham khảo thông tin từ các nguồn quốc tế hoặc leo núi ở các quốc gia khác.

Một đường leo 6a theo Thang Pháp (French Grade) sẽ tương đương với đường 5.10a trong hệ thống YDS. Tương tự, một đường 7a của Pháp gần bằng với 5.11d của Mỹ. Bạn không cần phải nhớ toàn bộ bảng chuyển đổi, nhưng việc nhận biết sự khác biệt là quan trọng để tránh chọn nhầm đường leo quá sức.

Thang Pháp (French Grade) có áp dụng cho leo núi trong nhà không?

Có, Thang Pháp (French Grade) được áp dụng phổ biến cho cả leo núi trong nhà và ngoài trời tại Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới.

Làm sao để biết một đường leo có độ khó là bao nhiêu?

Thông tin độ khó của đường leo thường được ghi trong sách hướng dẫn (guidebook) hoặc được dán nhãn tại điểm bắt đầu đường leo.

Ký hiệu "+" trong Thang Pháp (French Grade) nghĩa là gì?

Ký hiệu "+" chỉ một đường leo khó hơn cấp độ gốc nhưng chưa đạt đến cấp độ chữ cái tiếp theo, ví dụ 6a+ khó hơn 6a nhưng dễ hơn 6b.