Theo dấu động vật, hay wildlife tracking, là một bộ kỹ năng quan sát và suy luận. Bạn học cách nhận biết và phân tích những dấu vết mà động vật hoang dã để lại trong môi trường tự nhiên. Kỹ năng này không chỉ dành cho các nhà nghiên cứu hay kiểm lâm. Nó dành cho bất kỳ ai muốn kết nối sâu hơn với thiên nhiên và hiểu về thế giới ẩn sau những tán lá.

Việc hiểu các dấu vết mang lại nhiều lợi ích thiết thực khi bạn đi rừng, leo núi hay cắm trại. Nó biến một chuyến đi bình thường thành một cuộc khám phá đầy ý nghĩa.

Lợi ích chính bao gồm:

• An toàn cá nhân: Nhận biết dấu hiệu của các loài động vật lớn hoặc nguy hiểm như gấu, lợn rừng, bò tót giúp bạn giữ khoảng cách an toàn và tránh những cuộc chạm trán không mong muốn.

• Góp phần bảo tồn: Ghi nhận sự hiện diện của các loài giúp cung cấp dữ liệu cho các tổ chức bảo tồn. Ví dụ, phát hiện dấu chân Sao la tại vùng rừng núi Trường Sơn là một thông tin quan trọng.

• Nâng cao trải nghiệm: Thay vì chỉ đi xuyên qua khu rừng, bạn bắt đầu đọc được những câu chuyện diễn ra ở đó. Bạn biết con mang vừa đi qua đây, con cầy vừa kiếm ăn ở gốc cây kia.

• Nhiếp ảnh thiên nhiên: Kỹ năng này giúp các nhiếp ảnh gia tìm đến vị trí có khả năng bắt gặp động vật, tăng cơ hội chụp được những bức ảnh giá trị mà không làm phiền chúng.

Thiên nhiên đầy rẫy những manh mối. Bạn chỉ cần biết mình đang tìm kiếm điều gì. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến nhất bạn gặp tại các khu rừng Việt Nam.

Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất. Khi phân tích dấu chân, bạn cần chú ý đến kích thước, hình dạng, số lượng móng, và độ lún sâu trong đất. Dấu chân tươi thường có các cạnh sắc nét. Ví dụ, dấu chân lợn rừng có hai móng guốc chính rõ ràng và hai móng phụ nhỏ hơn ở phía sau, thường thấy ở các vùng đất ẩm gần suối tại VQG Cúc Phương.

Động vật thường di chuyển theo những con đường quen thuộc để tiết kiệm năng lượng. Những lối mòn này có thể là một đường đất nhỏ hẹp xuyên qua bụi rậm hoặc một vệt cỏ bị đè bẹp. Tại VQG Cát Tiên, bạn gặp những lối mòn lớn do đàn bò tót tạo ra khi chúng di chuyển giữa các trảng cỏ.

Phân động vật cung cấp thông tin về chế độ ăn, sức khỏe và loài. Phân tươi cho biết con vật vừa ở gần đây. Phân của loài ăn thịt thường chứa lông và xương. Phân của loài ăn cỏ chứa các sợi thực vật. Phân của voọc chà vá chân nâu thường chứa nhiều lá cây chưa tiêu hóa hết.

Các loài để lại dấu vết khi chúng tìm kiếm thức ăn. Đó là những quả cây bị gặm dở, vỏ hạt bị đập vỡ, hay vỏ cây bị tước. Những quả thông bị gặm nham nhở dưới gốc cây ở Đà Lạt là dấu hiệu của loài sóc cây. Vết cắn trên thân cây chuối rừng là dấu hiệu của nhím.

Động vật cần nơi để nghỉ ngơi và trú ẩn. Đó là một vùng cỏ bị ép xuống tạo thành ổ, một cái hang dưới gốc cây, hoặc một tổ lá trên cành cao. Bạn để ý những vùng cỏ phẳng, tròn, đó là nơi một con hoẵng hoặc mang vừa nằm nghỉ.

Theo dấu động vật đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức và các công cụ hỗ trợ phù hợp.

Các kỹ năng chính bạn cần rèn luyện:

• Kiên nhẫn và tập trung: Bạn cần di chuyển chậm rãi, quan sát tỉ mỉ và lắng nghe mọi âm thanh xung quanh.

• Suy luận logic: Kết nối các dấu vết khác nhau để hình dung toàn bộ câu chuyện. Một dấu chân, một cành cây gãy, và một búi lông kể một câu chuyện hoàn chỉnh.

• Kiến thức sinh thái: Hiểu về tập tính của các loài động vật địa phương, chúng ăn gì, sống ở đâu, và hoạt động vào thời gian nào.

Công cụ hỗ trợ:

• Sổ tay và bút: Ghi chép và phác thảo lại các dấu vết để so sánh và học hỏi.

• Thước đo: Đo kích thước dấu chân giúp xác định loài chính xác hơn.

• Máy ảnh: Chụp ảnh lại các dấu hiệu để đối chiếu sau này.

• Sách hướng dẫn nhận dạng: Một cuốn sách về các loài động vật và dấu vết của chúng tại Việt Nam là công cụ không thể thiếu.

• Ống nhòm: Giúp bạn quan sát từ xa mà không làm động vật hoảng sợ.

An toàn luôn là ưu tiên hàng đầu. Khi theo dấu động vật hoang dã, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Giữ khoảng cách: Luôn giữ một khoảng cách an toàn với mọi loài động vật bạn gặp.

• Không bao giờ dồn ép một con vật vào góc. Luôn để cho chúng một lối thoát.

• Đi cùng người có kinh nghiệm: Nếu bạn mới bắt đầu, hãy đi cùng hướng dẫn viên địa phương hoặc kiểm lâm.

• Nhận biết giới hạn: Biết khi nào nên dừng lại. Việc theo dấu quá sát gây căng thẳng cho động vật và đặt bạn vào tình huống nguy hiểm.

Thời điểm tốt nhất để tìm dấu vết là khi nào?

Thời điểm tốt nhất để tìm dấu vết là vào sáng sớm hoặc chiều muộn khi động vật hoạt động mạnh nhất.

Làm thế nào để phân biệt dấu chân cũ và mới?

Dấu chân mới có các cạnh sắc nét và chi tiết, trong khi dấu chân cũ bị mờ đi do thời tiết và không còn rõ hình dạng.

Theo dấu động vật là một hành trình học hỏi không ngừng. Nó mở ra một cánh cửa mới để bạn nhìn nhận và trân trọng thế giới tự nhiên xung quanh. Trang bị cho mình những công cụ phù hợp để bắt đầu khám phá.

Xem ống nhòm tại WeTrek.vn.