Thiết bị báo động cá nhân (PLB) là thiết bị cứu hộ, gửi tín hiệu khẩn cấp qua vệ tinh đến đội cứu nạn toàn cầu khi bạn gặp nguy hiểm ở nơi không có sóng.

Thiết bị báo động cá nhân (PLB) là một thiết bị phát tín hiệu vô tuyến nhỏ gọn, di động. Nó dùng để cảnh báo cho các dịch vụ tìm kiếm và cứu nạn (Search and Rescue - SAR) khi bạn gặp tình huống nguy hiểm đến tính mạng. PLB hoạt động độc lập với mạng di động, lý tưởng cho những vùng sâu vùng xa không có sóng điện thoại. Khi được kích hoạt, nó truyền tín hiệu cấp cứu chứa thông tin vị trí của bạn thông qua hệ thống vệ tinh Cospas-Sarsat.

PLB là thiết bị an toàn cá nhân. Nó không phải là công cụ liên lạc hai chiều. Bạn chỉ sử dụng nó trong những trường hợp khẩn cấp thực sự.

Bạn cần phân biệt PLB với các thiết bị định vị và liên lạc vệ tinh khác để chọn đúng công cụ cho chuyến đi của mình.

- Máy nhắn tin vệ tinh (Satellite Messenger): Thiết bị như Garmin inReach hay SPOT cho phép nhắn tin hai chiều, theo dõi hành trình (tracking) và gửi tín hiệu SOS. Chúng hoạt động dựa trên các mạng vệ tinh thương mại và yêu cầu trả phí thuê bao hàng tháng hoặc hàng năm. PLB không có chức năng nhắn tin và không cần phí thuê bao.

- Phao vô tuyến chỉ báo vị trí khẩn cấp (EPIRB - Emergency Position Indicating Radio Beacon): EPIRB có chức năng tương tự PLB nhưng được thiết kế cho môi trường hàng hải. Chúng lớn hơn, thường tự động kích hoạt khi tiếp xúc với nước và được đăng ký cho một con tàu cụ thể, không phải một cá nhân.

Quy trình hoạt động của PLB diễn ra theo các bước đơn giản nhưng hiệu quả cao, đảm bảo tín hiệu của bạn được tiếp nhận nhanh chóng.

1. Kích hoạt: Khi bạn gặp nguy hiểm, bạn bật PLB theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Thao tác này thường bao gồm việc mở ăng-ten và nhấn một nút.

2. Truyền tín hiệu: Thiết bị phát một tín hiệu kỹ thuật số mạnh 406 MHz lên hệ thống vệ tinh Cospas-Sarsat. Tín hiệu này chứa mã định danh duy nhất của thiết bị. Các mẫu PLB hiện đại có tích hợp GPS sẽ gửi kèm tọa độ chính xác của bạn.

3. Tiếp nhận và chuyển tiếp: Vệ tinh trên quỹ đạo nhận tín hiệu và chuyển tiếp nó đến một trạm mặt đất.

4. Phối hợp cứu nạn: Trạm mặt đất xử lý tín hiệu, xác định vị trí của bạn và chuyển thông tin đến trung tâm điều phối cứu nạn có thẩm quyền. Tại Việt Nam, thông tin sẽ được chuyển đến các đơn vị tìm kiếm cứu nạn liên quan.

5. Tín hiệu dẫn đường: Song song đó, PLB cũng phát một tín hiệu analog tần số thấp 121.5 MHz. Tín hiệu này không truyền qua vệ tinh nhưng giúp đội cứu nạn tại hiện trường sử dụng thiết bị dò tìm chuyên dụng để xác định vị trí chính xác của bạn trong phạm vi gần.

Bạn chỉ nên kích hoạt PLB khi đối mặt với tình huống nguy hiểm nghiêm trọng và sắp xảy ra, đe dọa đến tính mạng hoặc có thể gây thương tật vĩnh viễn. Việc lạm dụng PLB sẽ gây lãng phí nguồn lực cứu hộ và có thể bị phạt.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam:

- Trekking, leo núi: Một trekker bị gãy chân và không thể di chuyển trên cung đường Tà Năng - Phan Dũng, không có sóng điện thoại để gọi trợ giúp.

- Leo núi cao: Một nhóm leo núi gặp bão tuyết bất ngờ khi đang chinh phục đỉnh Fansipan vào mùa đông, bị mất phương hướng và có nguy cơ hạ thân nhiệt.

- Chèo thuyền, kayak: Một người chèo kayak bị lật thuyền do sóng lớn ở vùng biển vắng ngoài khơi Vịnh Hạ Long và bị cuốn ra xa.

- Đi xe địa hình (off-road): Một người lái xe motor bị tai nạn trên một đoạn đường hẻo lánh của Hà Giang Loop, bị thương và không có phương tiện nào qua lại.

Việc chọn một chiếc PLB phù hợp phụ thuộc vào nhu cầu và hoạt động của bạn.

Pin PLB được thiết kế để duy trì hoạt động trong nhiều năm ở chế độ chờ và phát tín hiệu liên tục ít nhất 24 giờ sau khi kích hoạt. Hãy kiểm tra ngày hết hạn của pin và chi phí thay thế.

Hầu hết các PLB hiện đại đều có GPS. Tính năng này giúp xác định vị trí của bạn với độ chính xác cao, thường trong vòng 100 mét, và rút ngắn đáng kể thời gian cứu hộ.

Đối với các hoạt động như trekking hay chạy trail, một chiếc PLB nhỏ gọn và nhẹ sẽ là lựa chọn tối ưu.

Hãy chọn thiết bị có chỉ số chống nước (IP rating) phù hợp với hoạt động của bạn, đặc biệt nếu bạn tham gia các môn thể thao dưới nước. Nhiều mẫu PLB có thể nổi trên mặt nước.

Đăng ký PLB là bắt buộc và miễn phí. Khi đăng ký, bạn cung cấp thông tin liên lạc cá nhân. Thông tin này giúp đội cứu nạn xác minh tín hiệu báo động và biết được họ đang tìm kiếm ai. Bạn phải đăng ký thiết bị với cơ quan có thẩm quyền của quốc gia nơi bạn mua thiết bị.

Tôi có cần trả phí thuê bao cho PLB không?

Bạn không cần trả phí thuê bao hàng tháng, nhưng bắt buộc phải đăng ký thông tin cá nhân cho thiết bị.

PLB có thể gửi tin nhắn văn bản không?

Không, PLB chỉ gửi tín hiệu cấp cứu một chiều và không có chức năng nhắn tin.

Nếu tôi vô tình kích hoạt PLB thì phải làm gì?

Bạn cần tắt thiết bị ngay lập tức và liên hệ với cơ quan cứu nạn để hủy báo động.

Trang bị kiến thức và thiết bị phù hợp giúp mọi chuyến đi của bạn an toàn hơn. Xem các mẫu thiết bị định vị vệ tinh và an toàn tại WeTrek.vn.