GriGri là thiết bị bảo hiểm tự hãm có hỗ trợ phanh của Petzl, giúp tăng an toàn khi hãm dây cho người leo núi và tự động khóa khi có lực giật đột ngột.

Thiết bị bảo hiểm tự hãm (GriGri) là gì?

GriGri là tên thương mại của một dòng thiết bị hãm dây có hỗ trợ phanh, được sản xuất bởi công ty Petzl của Pháp. Đây là một trong những dụng cụ bảo hiểm phổ biến nhất trong leo núi thể thao (sport climbing) và leo núi trong nhà (indoor climbing). Chức năng chính của GriGri là kiểm soát dây thừng, giúp người hãm dây (belayer) bắt giữ người leo khi họ bị ngã, đồng thời hỗ trợ việc đu dây xuống một cách an toàn.

Khác với các thiết bị hãm dạng ống thông thường như ATC, GriGri có một cơ chế cam bên trong. Cơ chế này tự động kẹp chặt vào dây khi có lực giật mạnh và đột ngột, ví dụ như khi người leo bị rơi. Tính năng này được gọi là "hãm phanh có hỗ trợ" (assisted braking), giúp giảm lực tác động lên tay của người hãm dây và tăng thêm một lớp an toàn.

Cơ chế hoạt động của GriGri

GriGri hoạt động dựa trên nguyên lý ma sát và cơ chế cam kẹp. Bên trong thiết bị có một bộ phận kim loại gọi là cam, có khả năng xoay. Khi dây chạy qua thiết bị với tốc độ chậm và đều, ví dụ như khi người hãm dây thả dây cho người leo đi lên, cam sẽ không tác động vào dây. Dây thừng có thể di chuyển tự do.

Khi người leo bị ngã, dây thừng sẽ bị giật mạnh và chạy nhanh qua thiết bị. Lực giật này làm cho cam xoay và kẹp chặt vào dây, tạo ra một lực ma sát cực lớn và khóa dây lại. Quá trình này diễn ra gần như tức thì, giúp bắt giữ cú ngã một cách an toàn. Người hãm dây sau đó dùng một tay cầm để nhả cam từ từ, cho phép người leo tiếp tục hoặc đu dây xuống đất.

Điều quan trọng cần nhớ: GriGri là thiết bị "hỗ trợ" phanh, không phải "tự động" hoàn toàn. Bạn phải luôn giữ tay trên phần đuôi dây hãm (brake strand) để đảm bảo an toàn tối đa.

Các tính năng chính của GriGri

GriGri được ưa chuộng nhờ vào các tính năng ưu việt, mang lại sự an toàn và tiện lợi cho người dùng. Dưới đây là những đặc điểm nổi bật:

• Hãm phanh có hỗ trợ: Đây là tính năng giá trị nhất. Cơ chế cam tự khóa giúp bắt giữ cú ngã hiệu quả, giảm thiểu sai sót của người hãm dây, đặc biệt khi họ có chênh lệch cân nặng lớn so với người leo.
• Kiểm soát đu dây tốt: Tay cầm của GriGri cho phép bạn kiểm soát tốc độ hạ người leo xuống một cách mượt mà và chính xác. Cơ chế chống hoảng loạn (anti-panic) ở các phiên bản mới còn giúp khóa dây lại nếu bạn kéo tay cầm quá mạnh.
• Độ bền cao: GriGri được làm từ hợp kim nhôm và thép không gỉ ở các vị trí chịu ma sát cao. Thiết bị này có tuổi thọ sử dụng lâu dài nếu được bảo quản đúng cách.
• Dễ sử dụng (sau khi được hướng dẫn): Sơ đồ lắp dây được khắc ngay trên thân thiết bị, giúp bạn tránh mắc lỗi sai cơ bản.

Khi nào nên dùng GriGri?

GriGri là lựa chọn tối ưu cho các hoạt động leo núi một dây (single-pitch climbing). Cụ thể:

• Leo núi thể thao (Sport Climbing): Tại các vách đá đã được lắp sẵn điểm bảo hiểm như ở Hữu Lũng (Lạng Sơn) hay vịnh Lan Hạ (Cát Bà), GriGri là công cụ bảo hiểm tiêu chuẩn. Nó giúp người hãm dây giữ người leo nghỉ (take) trong thời gian dài mà không tốn nhiều sức.
• Leo trong nhà (Indoor Climbing): Hầu hết các phòng tập leo núi tại Hà Nội và TP.HCM đều khuyến khích hoặc yêu cầu sử dụng các thiết bị có hỗ trợ phanh như GriGri để đảm bảo an toàn chung.
• Leo Top-rope: Khi dây đã được thiết lập sẵn trên đỉnh vách, GriGri mang lại sự an tâm tuyệt đối cho cả người leo và người hãm, đặc biệt là với những người mới bắt đầu.

Những lưu ý quan trọng khi sử dụng

Dù an toàn, việc sử dụng GriGri vẫn đòi hỏi kiến thức và kỹ năng. Bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc sau:

• Luôn giữ tay ở phần dây hãm: Đây là quy tắc vàng. Đừng bao giờ buông tay khỏi dây chỉ vì tin tưởng vào cơ chế tự khóa.
• Lắp dây đúng chiều: Luôn kiểm tra sơ đồ trên thân thiết bị trước khi leo. Lắp ngược dây sẽ làm thiết bị mất hoàn toàn khả năng hãm.
• Luyện tập kỹ năng thả dây: Thả dây nhanh cho người leo (lead climbing) bằng GriGri cần được luyện tập để tránh làm giật dây hoặc khóa cam bất ngờ.
• Không phù hợp cho leo núi truyền thống (Trad Climbing) hoặc leo băng: Các loại hình này thường sử dụng hai dây (half ropes/twin ropes), và GriGri chỉ được thiết kế để hoạt động với một dây duy nhất.

So sánh GriGri và thiết bị hãm dạng ống (ATC)

GriGri và ATC là hai loại thiết bị bảo hiểm phổ biến nhất, mỗi loại có ưu và nhược điểm riêng.

GriGri

• Ưu điểm: Có hỗ trợ phanh, an toàn hơn cho người mới, giữ người leo nghỉ dễ dàng, kiểm soát đu dây tốt.
• Nhược điểm: Nặng hơn, đắt hơn, chỉ dùng được cho một dây, đòi hỏi kỹ thuật thả dây phức tạp hơn.

ATC (Air Traffic Controller)

• Ưu điểm: Nhẹ, rẻ, đơn giản, có thể dùng cho hai dây, phù hợp với nhiều loại hình leo núi.
• Nhược điểm: Không có hỗ trợ phanh, đòi hỏi người hãm dây phải tập trung 100% và dùng nhiều sức hơn để giữ cú ngã.

Lựa chọn giữa GriGri và ATC phụ thuộc vào loại hình leo núi và kinh nghiệm của bạn. Đối với leo thể thao một dây, GriGri thường là lựa chọn được ưu tiên.

Câu hỏi thường gặp

GriGri có dùng để đu dây (rappelling) được không?

Có, bạn có thể dùng GriGri để đu một dây nhưng cần luyện tập để kiểm soát tốc độ mượt mà.

GriGri có an toàn tuyệt đối không?

Không có thiết bị nào an toàn tuyệt đối, sự an toàn phụ thuộc vào kỹ năng của người sử dụng và việc luôn giữ tay ở phần dây hãm.

Nên mua GriGri phiên bản nào?

Phiên bản mới nhất (GriGri+) thường hỗ trợ dải đường kính dây rộng hơn và có thêm tính năng chống hoảng loạn, phù hợp cho nhiều đối tượng.

Xem các mẫu thiết bị bảo hiểm tự hãm GriGri chính hãng tại WeTrek.vn.