EPIRB là phao vô tuyến báo vị trí khẩn cấp, tự động gửi tín hiệu cấp cứu qua vệ tinh giúp xác định vị trí tàu thuyền gặp nạn trên biển.

Thiết bị báo vị trí khẩn cấp hàng hải (Emergency Position Indicating Radio Beacon - EPIRB) là một thiết bị an toàn. Nó dùng để phát tín hiệu cấp cứu khi tàu thuyền gặp nguy hiểm nghiêm trọng trên biển. Thiết bị này hoạt động như một phương án liên lạc cuối cùng khi mọi phương tiện khác như radio VHF, điện thoại vệ tinh đều không hoạt động. EPIRB truyền tín hiệu trực tiếp đến hệ thống vệ tinh tìm kiếm và cứu nạn quốc tế Cospas-Sarsat. Tín hiệu này chứa một mã định danh duy nhất của con tàu, giúp lực lượng cứu hộ xác định vị trí của bạn một cách chính xác.

Quy trình hoạt động của EPIRB được thiết kế đơn giản và đáng tin cậy trong các tình huống khẩn cấp.

• Kích hoạt: EPIRB có thể được kích hoạt bằng hai cách. Bạn có thể kích hoạt thủ công bằng cách bật một công tắc trên thiết bị. Nó cũng có thể kích hoạt tự động khi tiếp xúc với nước. Các thiết bị gắn trên boong tàu có một bộ phận gọi là Bộ giải phóng thủy tĩnh (Hydrostatic Release Unit - HRU). Bộ phận này sẽ tự động bung ra và kích hoạt EPIRB khi chìm xuống độ sâu vài mét.

• Truyền tín hiệu: Sau khi kích hoạt, EPIRB bắt đầu phát một tín hiệu kỹ thuật số mạnh ở tần số 406 MHz. Tín hiệu này được các vệ tinh Cospas-Sarsat quay quanh Trái Đất thu nhận. Các mẫu EPIRB hiện đại đều tích hợp GPS, giúp gửi tọa độ chính xác của bạn ngay trong tín hiệu đầu tiên, rút ngắn thời gian định vị từ vài giờ xuống còn vài phút.

• Tiếp nhận và điều phối: Vệ tinh chuyển tiếp tín hiệu của bạn đến một trạm mặt đất. Trạm này sẽ gửi thông tin đến trung tâm điều phối cứu nạn gần nhất. Tại Việt Nam, Trung tâm Phối hợp Tìm kiếm, Cứu nạn Hàng hải Việt Nam (VMRCC) sẽ nhận tín hiệu và triển khai các hoạt động tìm kiếm cứu nạn.

• Định vị tại hiện trường: EPIRB cũng phát một tín hiệu dẫn đường phụ ở tần số 121.5 MHz. Lực lượng cứu hộ như máy bay hoặc tàu thuyền có thể dùng tín hiệu này để tìm đến vị trí chính xác của bạn khi họ đã ở gần.

Bạn chỉ nên kích hoạt EPIRB trong những tình huống nguy hiểm nghiêm trọng và cận kề đến tính mạng. Việc phát tín hiệu giả sẽ gây lãng phí nguồn lực cứu hộ. Các tình huống yêu cầu sử dụng EPIRB bao gồm:

• Tàu bị chìm hoặc sắp chìm.

• Tàu bị cháy và không thể kiểm soát.

• Bạn phải bỏ tàu.

• Tàu mất khả năng điều khiển, trôi dạt trên biển và đối mặt với thời tiết cực đoan.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam là một tàu cá ở Quảng Ngãi bị hỏng máy và trôi dạt trong một cơn bão trên Biển Đông. Khi mọi liên lạc bị cắt đứt, việc kích hoạt EPIRB sẽ là hy vọng duy nhất để lực lượng cứu hộ xác định vị trí và tiếp cận.

Nhiều người nhầm lẫn giữa các thiết bị an toàn cá nhân. Dưới đây là sự khác biệt chính.

Thiết bị báo vị trí khẩn cấp hàng hải (EPIRB)

EPIRB được đăng ký cho một con tàu cụ thể. Nó có kích thước lớn hơn, pin khỏe hơn (phát tín hiệu tối thiểu 48 giờ) và có tùy chọn kích hoạt tự động khi chìm. Thiết bị này được thiết kế chuyên dụng cho môi trường hàng hải.

Phao định vị cá nhân (PLB - Personal Locator Beacon)

Phao định vị cá nhân (PLB) được đăng ký cho một cá nhân, không phải một phương tiện. Nó nhỏ gọn hơn, chỉ có thể kích hoạt thủ công và có thời gian phát tín hiệu tối thiểu 24 giờ. Bạn có thể mang PLB đi bộ đường dài, leo núi hoặc sử dụng trên tàu thuyền.

Thiết bị nhắn tin vệ tinh (Satellite Messenger)

Thiết bị nhắn tin vệ tinh, như Garmin inReach, hoạt động dựa trên mạng vệ tinh thương mại và yêu cầu thuê bao dịch vụ. Chúng cho phép bạn gửi và nhận tin nhắn văn bản, chia sẻ vị trí, xem thời tiết và có nút SOS. Khi nhấn SOS, tín hiệu được gửi đến một trung tâm điều phối cứu nạn tư nhân, sau đó họ sẽ liên hệ với cơ quan chức năng địa phương.

Sau khi mua, bạn phải đăng ký EPIRB với cơ quan quản lý hàng hải của quốc gia. Thông tin đăng ký bao gồm chi tiết về con tàu và thông tin liên lạc của chủ sở hữu. Việc đăng ký này hoàn toàn miễn phí và rất quan trọng. Nó giúp lực lượng cứu hộ xác minh tín hiệu và loại trừ báo động giả.

Bảo trì EPIRB cũng là một yêu cầu bắt buộc.

• Pin cần được thay thế định kỳ, thường là sau 5 đến 10 năm.

• Bộ giải phóng thủy tĩnh (HRU) cần được thay thế sau mỗi 2 năm.

• Bạn nên thực hiện tự kiểm tra (self-test) hàng tháng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

EPIRB có cần đăng ký thuê bao hàng tháng không?

Không, EPIRB không yêu cầu thuê bao nhưng bạn phải đăng ký thông tin thiết bị với cơ quan chức năng.

Pin EPIRB dùng được bao lâu?

Pin EPIRB phải đảm bảo phát tín hiệu liên tục trong ít nhất 48 giờ sau khi kích hoạt.

Làm thế nào để kiểm tra EPIRB?

Hầu hết các thiết bị EPIRB đều có chức năng tự kiểm tra (self-test) không gửi tín hiệu cấp cứu thật.

Trang bị một chiếc EPIRB là khoản đầu tư quan trọng cho sự an toàn của bạn trên mỗi chuyến đi biển.

Xem các thiết bị báo vị trí khẩn cấp hàng hải (EPIRB) tại WeTrek.vn.