Thiết bị chống sốc điện là lá chắn bảo vệ đồ điện tử khỏi các đợt tăng điện áp đột ngột, giúp thiết bị của bạn an toàn khi sạc ở bất kỳ đâu.

Thiết bị chống sốc điện, hay còn gọi là Surge Protector hoặc Surge Protection Device (SPD), là một thiết bị được thiết kế để bảo vệ các thiết bị điện và điện tử khỏi sự cố tăng điện áp đột ngột. Nó hoạt động như một bộ lọc, cho phép dòng điện bình thường đi qua nhưng sẽ chuyển hướng hoặc hấp thụ các dòng điện áp cao bất thường, ngăn chúng làm hỏng các thiết bị của bạn.

Hãy tưởng tượng nó như một van an toàn cho hệ thống điện. Khi áp suất (điện áp) tăng lên quá cao, van sẽ tự động mở ra để xả bớt áp lực dư thừa, bảo vệ toàn bộ hệ thống. Thiết bị chống sốc điện cũng làm điều tương tự với dòng điện.

Bên trong một thiết bị chống sốc điện có một bộ phận quan trọng gọi là Metal Oxide Varistor (MOV). Đây là một linh kiện bán dẫn nhạy cảm với điện áp. Nguyên lý hoạt động của nó khá đơn giản nhưng hiệu quả:

• Ở điều kiện điện áp bình thường, MOV có điện trở rất cao, hoạt động như một mạch hở và không ảnh hưởng đến dòng điện cung cấp cho thiết bị của bạn.
• Khi có một đợt tăng điện áp đột ngột, điện áp vượt qua một ngưỡng nhất định, MOV sẽ ngay lập tức giảm điện trở xuống mức rất thấp.
• Lúc này, nó tạo ra một lối đi tắt để dòng điện áp cao chạy qua nó và đi xuống dây nối đất, thay vì đi vào các thiết bị điện tử nhạy cảm của bạn.
• Quá trình này diễn ra trong vài nano giây, đủ nhanh để bảo vệ các vi mạch tinh vi bên trong điện thoại, máy ảnh, hay máy tính xách tay.

Sau khi đợt tăng áp kết thúc và điện áp trở lại bình thường, MOV sẽ tự động quay về trạng thái điện trở cao ban đầu, sẵn sàng cho lần bảo vệ tiếp theo.

Khi bạn di chuyển, đặc biệt là trong các chuyến đi dã ngoại, cắm trại, bạn thường phải sạc các thiết bị của mình ở những nơi có nguồn điện không ổn định. Đây chính là lúc thiết bị chống sốc điện phát huy vai trò quan trọng.

Các ví dụ thực tế tại Việt Nam:

• Sạc thiết bị tại homestay ở Hà Giang, Lào Cai: Nguồn điện ở các vùng sâu vùng xa thường không ổn định, dễ xảy ra hiện tượng tăng hoặc sụt áp đột ngột do lưới điện yếu hoặc thời tiết xấu như sấm sét. Một đợt sét đánh gần đó có thể tạo ra một cú sốc điện đủ mạnh để phá hỏng pin máy ảnh hoặc điện thoại của bạn.
• Sử dụng máy phát điện khi cắm trại: Máy phát điện di động là nguồn cung cấp năng lượng tiện lợi, nhưng dòng điện chúng tạo ra không phải lúc nào cũng ổn định như điện lưới. Việc khởi động hoặc tắt các thiết bị công suất lớn khác kết nối với máy phát có thể gây ra các đợt tăng áp nhỏ, về lâu dài sẽ làm giảm tuổi thọ pin và linh kiện.
• Sạc tại các quán nước, nhà dân ven đường: Trong các chuyến đi xe máy đường dài, bạn có thể phải dừng lại sạc nhờ ở những nơi không đảm bảo chất lượng ổ cắm và hệ thống dây điện. Thiết bị chống sốc điện sẽ là lớp bảo vệ cuối cùng cho các thiết bị đắt tiền của bạn.
• Bảo vệ thiết bị tại nhà trước chuyến đi: Ngay cả khi ở nhà, bạn cũng cần bảo vệ các thiết bị khi đang sạc đầy pin để chuẩn bị cho chuyến đi. Một cơn giông bất chợt cũng có thể gây ra sự cố, làm hỏng các thiết bị quan trọng như máy định vị GPS hoặc bộ đàm ngay trước giờ khởi hành.

Không phải tất cả các thiết bị chống sốc điện đều giống nhau. Để chọn đúng sản phẩm phù hợp, bạn cần chú ý đến các thông số kỹ thuật sau:

Định mức Joules (Joule Rating)

Đây là thông số quan trọng nhất. Nó cho biết lượng năng lượng tối đa mà thiết bị có thể hấp thụ trước khi hỏng. Định mức Joules càng cao, khả năng bảo vệ càng tốt và tuổi thọ càng lâu. Đối với các thiết bị điện tử nhạy cảm như laptop, máy ảnh, bạn nên chọn sản phẩm có định mức từ 600 Joules trở lên.

Điện áp kẹp (Clamping Voltage)

Thông số này cho biết mức điện áp mà tại đó MOV sẽ bắt đầu chuyển hướng dòng điện dư thừa. Điện áp kẹp càng thấp càng tốt, vì nó có nghĩa là thiết bị sẽ phản ứng nhanh hơn với các đợt tăng áp. Một mức điện áp kẹp tốt thường dưới 400V.

Thời gian phản hồi (Response Time)

Đây là khoảng thời gian thiết bị cần để phát hiện ra một đợt tăng áp và bắt đầu hoạt động. Thời gian này được đo bằng nano giây (ns). Thời gian phản hồi càng nhanh, thiết bị của bạn càng được bảo vệ tốt hơn. Hãy tìm các sản phẩm có thời gian phản hồi dưới 1 nano giây.

Đèn báo (Indicator Light)

Một tính năng đơn giản nhưng cần thiết. Bộ phận MOV bên trong sẽ bị hao mòn sau mỗi lần hấp thụ năng lượng. Đèn báo sẽ cho bạn biết liệu thiết bị có còn hoạt động tốt hay không. Nếu đèn không sáng, bạn cần thay thế thiết bị mới để đảm bảo an toàn.

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai loại thiết bị này vì chúng có vẻ ngoài tương tự nhau. Tuy nhiên, chức năng của chúng hoàn toàn khác biệt.

• Ổ cắm điện nhiều lỗ (Power Strip): Đơn giản là một dây nối dài có nhiều ổ cắm. Nó chỉ có chức năng chia một nguồn điện thành nhiều nguồn, giúp bạn cắm được nhiều thiết bị hơn. Nó không có khả năng bảo vệ các thiết bị của bạn khỏi sự cố tăng điện áp.
• Thiết bị chống sốc điện (Surge Protector): Cũng có nhiều ổ cắm, nhưng bên trong được trang bị các linh kiện điện tử (như MOV) để bảo vệ thiết bị. Nó vừa cung cấp thêm ổ cắm, vừa đảm bảo an toàn cho các thiết bị kết nối.

Giá của một thiết bị chống sốc điện thường cao hơn một ổ cắm thông thường, nhưng khoản đầu tư này hoàn toàn xứng đáng để bảo vệ các thiết bị điện tử có giá trị cao hơn gấp nhiều lần.

Thiết bị chống sốc điện có sử dụng được mãi mãi không?

Không, bạn nên thay thế thiết bị sau một đợt sốc điện lớn hoặc sau vài năm sử dụng vì bộ phận bảo vệ bên trong sẽ bị hao mòn theo thời gian.

Thiết bị chống sốc điện có bảo vệ khỏi sét đánh trực tiếp không?

Không, một cú sét đánh trực tiếp có năng lượng cực lớn và không có thiết bị chống sốc điện dân dụng nào có thể chịu được hoàn toàn.

Tôi có thể cắm một thiết bị chống sốc điện vào một thiết bị khác không?

Bạn không nên cắm nối tiếp các thiết bị chống sốc điện với nhau vì việc này có thể gây quá tải cho ổ cắm trên tường và làm giảm hiệu quả bảo vệ.

Bảo vệ các thiết bị điện tử là một phần quan trọng trong việc chuẩn bị cho mọi chuyến đi. Một thiết bị chống sốc điện nhỏ gọn là một khoản đầu tư thông minh để đảm bảo các thiết bị của bạn luôn an toàn và sẵn sàng hoạt động.

Xem các mẫu thiết bị chống sốc điện chuyên dụng cho dã ngoại tại WeTrek.vn.