Thung lũng karst (Uvala) là một vùng trũng lớn, khép kín, đáy không bằng phẳng, hình thành do nhiều hố sụt (doline) sáp nhập lại trên địa hình đá vôi.

Thung lũng karst (Uvala) là gì?

Thung lũng karst, hay Uvala, là một dạng địa hình đặc trưng của vùng núi đá vôi. Đây là một vùng trũng lớn, khép kín và kéo dài, được tạo thành khi nhiều hố sụt (doline) nằm gần nhau phát triển, mở rộng và sáp nhập lại. Quá trình này diễn ra qua hàng nghìn năm dưới tác động của nước mưa hòa tan đá vôi.

Bạn có thể hình dung Uvala giống như nhiều chiếc bát lớn đặt cạnh nhau và các thành bát bị bào mòn rồi vỡ ra, nối liền các lòng bát lại thành một không gian trũng duy nhất nhưng có đáy gồ ghề. Uvala là một giai đoạn phát triển trung gian, lớn hơn một hố sụt đơn lẻ nhưng nhỏ hơn một cánh đồng karst (polje) rộng lớn.

Đặc điểm nhận dạng một Uvala

Khi trekking hoặc khám phá các vùng cao nguyên đá, bạn có thể nhận biết Uvala qua các đặc điểm sau:

Uvala hình thành như thế nào?

Quá trình hình thành Uvala là một minh chứng cho sức mạnh bào mòn của tự nhiên trên địa hình đá vôi. Quá trình này gồm các bước chính:

Phân biệt Uvala, Doline và Polje

Trong địa hình karst, ba thuật ngữ này thường gây nhầm lẫn. Bạn có thể phân biệt chúng dựa trên kích thước và đặc điểm bề mặt.

Hố sụt (Doline)

Đây là dạng địa hình nhỏ nhất, thường có đường kính từ vài mét đến vài trăm mét. Nó là một vùng trũng kín, đơn lẻ, có hình phễu hoặc hình bát. Hố sụt là đơn vị cơ bản tạo nên các cấu trúc karst lớn hơn.

Thung lũng karst (Uvala)

Uvala là kết quả của sự hợp nhất nhiều hố sụt. Kích thước của nó lớn hơn, có thể kéo dài tới vài kilômét. Đặc điểm nhận dạng chính là đáy lượn sóng, gồ ghề và hình dạng phức tạp.

Cánh đồng karst (Polje)

Đây là dạng địa hình karst lớn nhất, có thể rộng hàng chục kilômét vuông. Polje có đáy rất bằng phẳng do được bồi đắp bởi trầm tích và đất sét. Nó thường có các cạnh dốc, rõ rệt và hệ thống thủy văn phức tạp, đôi khi hình thành hồ nước tạm thời vào mùa mưa.

Ví dụ về Uvala tại Việt Nam

Việt Nam có nhiều vùng địa hình karst điển hình, là nơi bạn có thể quan sát trực tiếp Uvala. Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn tại Hà Giang là một ví dụ xuất sắc.

Khi bạn di chuyển trên các cung đường từ Quản Bạ, Yên Minh đến Đồng Văn, Mèo Vạc, bạn sẽ đi qua nhiều thung lũng nơi người H'Mông sinh sống và trồng ngô trên các sườn núi. Nhiều thung lũng trong số này chính là Uvala. Chúng được bao quanh bởi các đỉnh núi đá tai mèo sắc nhọn. Đáy thung lũng không hoàn toàn bằng phẳng mà nhấp nhô, thể hiện rõ nguồn gốc từ việc sáp nhập của các hố sụt cổ. Thung lũng Sủng Là, nơi có "Nhà của Pao", là một ví dụ điển hình cho dạng địa hình này.

Câu hỏi thường gặp

Uvala có nguy hiểm không?

Uvala là một dạng địa hình ổn định và không nguy hiểm cho các hoạt động trekking, đi bộ.

Nước trong Uvala chảy đi đâu?

Nước mưa trong Uvala thoát xuống dưới lòng đất qua các khe nứt hoặc hố sụt.

Có thể canh tác trong Uvala không?

Có, đáy Uvala thường có lớp đất màu mỡ tích tụ, phù hợp cho việc trồng ngô, rau màu.

Để chuẩn bị cho chuyến đi khám phá địa hình karst, bạn cần những thiết bị chuyên dụng. Xem giày trekking, balo và gậy leo núi tại WeTrek.vn.