Trưởng đoàn thám hiểm không phải là người hướng dẫn viên du lịch. Họ là nhà quản lý, người lập chiến lược và là người chịu trách nhiệm cuối cùng cho sự thành công và an toàn của chuyến đi. Vai trò của họ bao gồm nhiều nhiệm vụ quan trọng.

• Lập kế hoạch và hậu cần: Họ nghiên cứu địa hình, thời tiết, và các yếu tố rủi ro. Họ chuẩn bị lịch trình chi tiết, sắp xếp giấy phép, phương tiện di chuyển, thực phẩm và trang thiết bị cần thiết cho cả đoàn.
• Quản lý rủi ro: Đây là nhiệm vụ cốt lõi. Trưởng đoàn phải xác định, đánh giá và đưa ra phương án xử lý mọi rủi ro tiềm ẩn, từ thời tiết xấu, sự cố thiết bị đến các vấn đề sức khỏe của thành viên.
• Ra quyết định: Trong môi trường khắc nghiệt, họ là người có tiếng nói cuối cùng. Quyết định của họ có thể là tiếp tục, thay đổi lộ trình hoặc hủy bỏ chuyến đi để đảm bảo an toàn cho mọi người.
• Lãnh đạo và quản lý nhóm: Họ phân công nhiệm vụ, duy trì tinh thần đồng đội, giải quyết xung đột và đảm bảo mọi người tuân thủ các quy tắc an toàn.
• Liên lạc: Trưởng đoàn là đầu mối liên lạc chính giữa đoàn thám hiểm và đội hỗ trợ ở nhà. Họ chịu trách nhiệm báo cáo tiến độ và xử lý các tình huống khẩn cấp.

Ví dụ, một Trưởng đoàn dẫn đoàn chinh phục đỉnh Fansipan vào mùa đông sẽ phải lên kế hoạch chi tiết về quần áo giữ nhiệt, thiết bị chống trơn trượt, dự báo tuyết và có phương án sơ tán nếu có thành viên bị hạ thân nhiệt.

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai vai trò này. Sự khác biệt nằm ở phạm vi trách nhiệm và môi trường làm việc.

Trưởng đoàn thám hiểm

• Mục tiêu chính: An toàn và hoàn thành mục tiêu chuyến đi (ví dụ: lên tới đỉnh, hoàn thành cung đường).
• Môi trường: Các khu vực hoang dã, xa xôi, tiềm ẩn nhiều rủi ro và điều kiện khó đoán trước.
• Quyền quyết định: Có toàn quyền đưa ra các quyết định quan trọng, thay đổi lịch trình dựa trên tình hình thực tế.
• Kỹ năng: Yêu cầu kỹ năng sinh tồn, sơ cứu nơi hoang dã, điều hướng chuyên sâu và quản lý khủng hoảng.

Hướng dẫn viên du lịch

• Mục tiêu chính: Mang lại trải nghiệm thú vị, cung cấp thông tin văn hóa, lịch sử cho du khách.
• Môi trường: Các địa điểm du lịch phổ biến, cơ sở hạ tầng tốt, rủi ro thấp và được kiểm soát.
• Quyền quyết định: Thường tuân theo một lịch trình và kế hoạch có sẵn từ công ty du lịch.
• Kỹ năng: Yêu cầu kiến thức sâu rộng về địa điểm, kỹ năng giao tiếp và dịch vụ khách hàng.

Ví dụ, người dẫn bạn đi trong tour thám hiểm hang Sơn Đoòng là một Trưởng đoàn thám hiểm. Người kể cho bạn nghe về lịch sử của phố cổ Hội An là một Hướng dẫn viên du lịch.

Để gánh vác trách nhiệm lớn, một Trưởng đoàn thám hiểm cần hội tụ nhiều nhóm kỹ năng khác nhau.

• Kỹ năng chuyên môn cứng: Bao gồm điều hướng bằng bản đồ, la bàn, GPS, kỹ năng leo núi, chèo thuyền, đi rừng, và quan trọng nhất là chứng chỉ sơ cứu nơi hoang dã (Wilderness First Aid hoặc cao hơn).
• Kỹ năng lãnh đạo: Khả năng giữ bình tĩnh dưới áp lực, đưa ra quyết định nhanh và chính xác, truyền cảm hứng và tạo dựng lòng tin cho các thành viên.
• Kỹ năng mềm: Giao tiếp rõ ràng, lắng nghe, giải quyết vấn đề linh hoạt và khả năng làm việc nhóm hiệu quả.
• Kiến thức về môi trường: Hiểu biết về hệ sinh thái địa phương, các quy tắc bảo tồn và nguyên tắc Leave No Trace để giảm thiểu tác động đến tự nhiên.

Việc chọn đúng Trưởng đoàn quyết định sự an toàn và thành công của chuyến đi. Bạn nên xem xét các yếu tố sau:

• Kinh nghiệm và chứng chỉ: Hỏi về kinh nghiệm của họ ở chính địa hình bạn sắp đến, không chỉ kinh nghiệm chung chung. Kiểm tra các chứng chỉ liên quan, đặc biệt là về sơ cứu.
• Phương án an toàn: Yêu cầu họ trình bày kế hoạch quản lý rủi ro và quy trình ứng phó khẩn cấp. Một Trưởng đoàn chuyên nghiệp luôn có sẵn các phương án này.
• Đánh giá từ người đi trước: Tìm đọc các bài đánh giá hoặc hỏi chuyện những người đã từng tham gia chuyến đi do họ dẫn dắt.
• Phong cách lãnh đạo: Trao đổi trực tiếp để xem phong cách của họ có phù hợp với bạn và cả nhóm không.