Xử lý nước uống là quá trình loại bỏ hoặc vô hiệu hóa các mầm bệnh như vi khuẩn, vi rút từ nguồn nước tự nhiên để bạn uống an toàn khi đi dã ngoại.

Nguồn nước trong tự nhiên như suối, sông, hồ dù trông sạch và trong vắt vẫn chứa nhiều mầm bệnh vô hình. Chúng bao gồm vi khuẩn, vi rút và động vật nguyên sinh. Uống nước chưa qua xử lý trực tiếp từ tự nhiên có thể gây ra các bệnh về đường tiêu hóa như tiêu chảy, tả, thương hàn. Các triệu chứng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự an toàn của chuyến đi.

Ví dụ, một dòng suối ở vùng núi Hà Giang có thể bị nhiễm khuẩn E. coli từ chất thải của động vật hoang dã hoặc gia súc ở thượng nguồn. Việc xử lý nước là bước bắt buộc để đảm bảo an toàn, giúp bạn duy trì sức khỏe tốt trong suốt hành trình.

Khi đi thực địa tại Việt Nam, bạn sẽ gặp các nguồn nước chính sau đây:

• Suối và sông: Đây là nguồn nước phổ biến nhất. Bạn nên ưu tiên lấy nước từ các dòng chảy nhanh thay vì vùng nước tù đọng. Dòng chảy giúp hạn chế sự phát triển của vi sinh vật.

• Hồ, ao: Nước trong hồ, ao thường tù đọng, chứa nhiều cặn bẩn và vi sinh vật. Bạn chỉ nên lấy nước từ hồ khi không có lựa chọn khác và cần xử lý kỹ.

• Nước mưa: Nước mưa là nguồn nước tương đối sạch. Bạn có thể thu hứng trực tiếp bằng các dụng cụ sạch. Tuy nhiên, bạn vẫn nên xử lý trước khi uống để đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Luôn quan sát khu vực xung quanh trước khi lấy nước. Tránh lấy nước gần khu dân cư, khu chăn nuôi hoặc vùng đất nông nghiệp có sử dụng thuốc trừ sâu.

Có ba phương pháp chính để làm cho nước an toàn để uống trong các chuyến đi. Mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm riêng.

Lọc nước hoạt động bằng cách đẩy nước đi qua một lõi lọc có các lỗ siêu nhỏ. Lõi lọc này tạo ra một rào cản vật lý, giữ lại các mầm bệnh có kích thước lớn như vi khuẩn (Salmonella, E. coli) và động vật nguyên sinh (Giardia, Cryptosporidium).

Hầu hết các bộ lọc nước dã ngoại không loại bỏ được vi rút vì chúng có kích thước quá nhỏ. Tuy nhiên, nguy cơ nhiễm vi rút từ các nguồn nước hoang dã ở Việt Nam không quá cao.

Các loại bộ lọc phổ biến:

• Lọc bóp (Squeeze Filter): Gọn nhẹ, dễ sử dụng. Bạn chỉ cần đổ nước vào túi chứa và bóp để nước chảy qua bộ lọc.

• Lọc bơm (Pump Filter): Phù hợp để lọc lượng nước lớn hoặc lấy nước từ các nguồn cạn. Bạn dùng tay để bơm nước qua bộ lọc.

• Lọc trọng lực (Gravity Filter): Hiệu quả cho nhóm đông người. Bạn treo túi nước bẩn lên cao, trọng lực sẽ đẩy nước chảy qua bộ lọc xuống túi nước sạch bên dưới.

Phương pháp này không lọc cặn bẩn mà sử dụng hóa chất hoặc tia cực tím (UV) để vô hiệu hóa hoặc tiêu diệt tất cả các loại mầm bệnh, bao gồm cả vi khuẩn, động vật nguyên sinh và vi rút.

• Hóa chất: Các viên nén hoặc dung dịch chứa Iodine hoặc Chlorine là lựa chọn phổ biến. Chúng gọn nhẹ, dễ dùng và hiệu quả. Bạn chỉ cần cho vào nước và đợi khoảng 30 phút đến 4 giờ tùy sản phẩm. Nhược điểm là nước có thể có mùi lạ và cần thời gian để hóa chất phát huy tác dụng.

• Tia cực tím (UV): Các thiết bị khử trùng bằng tia UV như bút UV hoạt động bằng pin hoặc sạc USB. Ánh sáng UV phá hủy DNA của vi sinh vật, làm chúng không thể sinh sản và gây bệnh. Phương pháp này nhanh, không làm thay đổi mùi vị của nước. Nó chỉ hiệu quả với nước trong, không bị vẩn đục.

Đun sôi là phương pháp truyền thống và đáng tin cậy nhất. Nó tiêu diệt toàn bộ các mầm bệnh có trong nước. Bạn chỉ cần đun cho nước sôi bùng lên trong ít nhất một phút. Nếu ở độ cao trên 2.000 mét, bạn cần đun sôi trong ba phút.

Nhược điểm của phương pháp này là tốn nhiên liệu, mất thời gian và bạn phải chờ nước nguội mới có thể uống.

Việc lựa chọn phụ thuộc vào loại hình chuyến đi, số lượng người và sở thích cá nhân.

• Chuyến đi trong ngày hoặc solo: Lọc bóp hoặc bút UV là lựa chọn gọn nhẹ và nhanh chóng.

• Cắm trại nhóm hoặc đi dài ngày: Lọc trọng lực hoặc lọc bơm giúp xử lý lượng nước lớn hiệu quả hơn.

• Dự phòng khẩn cấp: Luôn mang theo một vài viên nén khử trùng. Chúng không tốn diện tích và là cứu cánh khi thiết bị lọc chính của bạn gặp sự cố.

Nhiều người kết hợp hai phương pháp để tăng hiệu quả. Ví dụ, bạn lọc nước để loại bỏ cặn bẩn và vi khuẩn, sau đó dùng viên nén hoặc tia UV để diệt vi rút.

• Lấy nước ở nguồn không an toàn: Tránh các vũng nước tù đọng, nơi có xác động vật hoặc gần khu vực sinh hoạt của con người.

• Không vệ sinh dụng cụ: Rửa tay sạch trước khi xử lý nước. Tránh để nguồn nước bẩn tiếp xúc với bình chứa nước sạch.

• Không đọc hướng dẫn: Mỗi thiết bị lọc hay hóa chất đều có hướng dẫn sử dụng riêng về thời gian chờ, cách vệ sinh. Đọc kỹ để đảm bảo hiệu quả tối đa.

• Quên bảo dưỡng bộ lọc: Vệ sinh bộ lọc sau mỗi chuyến đi để tránh bị tắc nghẽn và kéo dài tuổi thọ sản phẩm.

Nước suối trong có uống trực tiếp được không?

Không, nước trong vẫn chứa các vi sinh vật gây bệnh mà mắt thường không nhìn thấy.

Đun sôi nước trong bao lâu là an toàn?

Bạn cần đun cho nước sôi bùng lên liên tục trong ít nhất một phút để đảm bảo an toàn.

Bộ lọc nước có hạn sử dụng không?

Có, mỗi bộ lọc có tuổi thọ tính theo số lít nước đã lọc và cần được thay thế khi đến hạn.

Xử lý nước uống là một kỹ năng sinh tồn cơ bản. Trang bị kiến thức và thiết bị phù hợp giúp bạn luôn có nguồn nước an toàn, đảm bảo một chuyến đi trọn vẹn. Xem các bộ lọc nước và thiết bị xử lý nước tại WeTrek.vn.