Bếp dã ngoại là dòng bếp gọn nhẹ và dễ sử dụng. Ở một số vùng, việc đốt lửa bị nghiêm cấm, để đảm bảo an toàn và phòng chống cháy rừng, bởi vậy sử dụng một chiếc bếp dã ngoại là lựa chọn duy nhất dành cho bạn.
Đối với những người đi du lịch dã ngoại, có 2 sự lựa chọn phổ biến là
nhiên liệu ga (canister fuel) và
nhiên liệu lỏng (liquid fuel). Bạn cũng nên tham khảo một số lựa chọn
nhiên liệu thay thế sẵn có hiện nay.
Dưới đây là một số gợi ý dành cho bạn
Hoạt động |
Loại bếp kiến nghị |
Dã ngoại mùa hè |
Bếp ga dã ngoại hoặc hệ thống bếp dã ngoại tích hợp |
Mùa đông hoặc nơi núi cao |
Bếp nhiên liệu lỏng |
Chỉ để đun nước |
Hệ thống bếp dã ngoại tích hợp (với bình ga) |
Dã ngoại với hành lý siêu nhẹ |
Bếp ga dã ngoại hoặc hệ thống bếp dã ngoại tích hợp |
Theo nhóm đông |
Bếp nhiên liệu lỏng |
Cắm trại nấu ăn |
Bất kỳ loại bếp nào có thể kiểm soát được ngọn lửa và có đế vững chắc |
Du lịch nước ngoài |
Bếp đa nhiên liệu |
NHU CẦU SỬ DỤNG CỦA BẠN
Một số người đi dã ngoại thì thích những loại bếp có khả năng đun nước nhanh dùng để chế biến những đồ ăn khô đông lạnh hoặc làm tan chảy tuyết thành nước. Một số khác thì muốn những loại bếp có khả năng kiểm soát độ sôi một cách chính xác phục vụ cho nấu ăn, đặc biệt với những người sành ăn.
Các nhà sản xuất bếp dã ngoại có đưa ra những con số ước lượng về khoảng thời gian đun sôi nước từ nhiệt độ thường (average boil time). Tuy nhiên, không có một thử nghiệm tiêu chuẩn nào để xác định tốc độ đun sôi nước của bếp. Bởi vậy những ước tính này không thể mang lại sự so sánh chính xác.
Một số thông tin về các loại bếp:
- Bếp với hệ thống bình ga dã ngoại tích hợp đun nước nhanh nhất mà cũng sử dụng ít nhiên liệu nhất. Bạn cũng có thể dùng bếp này để ninh nấu.
- Bếp ga dã ngoại (Canister Stoves) đun sôi nước nhanh, một số mẫu sử dụng tốt hay xuất sắc cho việc ninh nấu, phù hợp với nấu ăn khi cắm trại.
- Bếp sử dụng nhiên liệu lỏng (Liquid-fuel stoves) đun nước nhanh, ngay cả trong thời tiết lạnh. Khả năng sử dụng để nấu nướng đa dạng tuỳ dòng sản phẩm
- Bếp sử dụng nhiên liệu thay thế (Alternate-fuel stoves) được dùng chủ yếu để đun sôi mặc dù chúng chập hơn những dòng bếp khác, đôi khi chậm hơn một vài phút
SỐ LƯỢNG NGƯỜI ĐI DÃ NGOẠI
Nếu bạn đi cắm trại nhiều hơn 3 người thì nên mang theo nhiều hơn 1 chiếc bếp dã ngoại. Bởi khi các bạn đang vội mà phải xếp hàng để lần lượt sử dụng một chiếc bếp thì sự chờ đợi dường như dài vô tận. Với những chiếc bếp dã ngoại hiện đại, rất nhỏ và nhẹ hiện nay thì việc mỗi người mang theo một bếp riêng cho mình không phải là chuyện quá xa lạ.
ĐỘ DÀI CHUYẾN ĐI VÀ NHIÊN LIỆU ƯỚC TÍNH SỬ DỤNG
Trong cuốn sách
The Ultimate Hiker’s Gear Guide, tác giả Andrew Skurka có ước tính, một chiếc bếp với bình ga dã ngoại có thể đun nóng được hơn 14 lít nước. Một đồ ăn khô đông lạnh cần ít nhất 2 cốc nước để có thể rã đông và hâm nóng bởi vậy một bình ga dã ngoại là đủ cho 15 đến 20 món đồ ăn, trừ ở những nơi nhiệt độ lạnh, gió to hoặc những điều kiện khắc nghiệt tương tự khiến hiệu suất hoạt động của bếp giảm.
Bếp nhiên liệu lỏng dùng những bình nhiên liệu có thể nạp đầy lại, bạn có thể nhìn vào bên trong bình để kiểm tra lượng nhiên liệu có trong bình. Đối với bếp ga dã ngoại, bạn chỉ có thể lắc bình ga để đoán lượng nhiên liệu còn lại. Bởi vậy việc mang thêm một bình ga dã ngoại dự phòng là điều cần thiết kể cả khi việc đó làm tăng thêm một chút trọng lượng trong hành lí của bạn.
Tính toán của Skurka, 8 ounces nhiên liệu (227g) đun nóng được 14 lít nước, là ước tính phù hợp đối với bất kỳ bếp dã ngoại dùng ga hay nhiên liệu lỏng nào. Tất nhiên kết quả sau sử dụng khác nhau. Trải nghiệm thực sự sẽ giúp bạn tính toán lượng nhiên liệu mà bạn cần.
Phần trên là tất cả những thông tin cơ bản nhất mà bạn cần biết để mua sắm bếp dã ngoại. Để có cái nhìn cụ thể hơn cho việc lựa chọn bếp, hãy tham khảo phần tiếp theo của bài viết
BẾP GA DÃ NGOẠI (CANISTER STOVES)
Loại bếp này sử dụng nhiên liệu là khí nén: khí isobutan và propan. Isobutan có nhiệt độ tốt và sạch, trong điều kiện lạnh khí này sử dụng tốt hơn so với butan. Bình ga canister sẽ tự động bịt kín khi tháo rời khỏi bếp, loại bỏ khả năng rò rỉ nhiên liệu.
Bình ga nhiên liệu được kết nối với bếp theo 2 kiểu:
Upright – Thẳng đứng: Bếp được gắn vào phá trên bình ga. Đây là lựa chọn gọn nhẹ nhất. Điểm trừ là với những loại binh dài có thể bị nghiêng hoặc đổ; không giữ vững được những loại nồi to
Low-profile – Kiểu thấp: Bếp được đặt trên đế riêng và được nối với bình ga bằng một ống dẫn nhiên liệu. Có thể lộn ngược bình ga để tăng hiệu suất hoạt động trong thời tiết lạnh; bộ đỡ nồi sẽ giúp những nồi kích thước lớn đặt vững chắc hơn. Điểm trừ ở chỗ loại này cồng kềnh và nặng hơn
Trở ngại lớn nhất là bình ga kiểu thẳng đứng bị giảm áp suất ở nhiệt độ đóng băng (dưới 0°C) khiến ngọn lửa yếu hoặc không lên lửa. Áp suất trở lại bình thường khi nhiệt độ tăng.
Mẹo: Ở nhiệt độ lạnh, đặt bình ga dã ngoại trong túi ngủ vào ban đêm hoặc đặt chúng vào trong túi áo khoác khi hiking để giữ ấm. Đặt một vài lớp đệm dưới bình ga khi nấu.
LƯU Ý
- Đối với những loại bếp gắn trực tiếp vào bình ga, không được sử dụng tấm chắn gió bởi tấm chắn gió giữ nhiệt lại, làm tăng nguy cơ chảy nổ nhiên liệu
- Đối với những loại bếp ga dã ngoại có bình ga lắp rời, bạn có thể sử dụng tấm chắn gió để tăng hiệu quả
- Một số loại bếp có van điều áp, cho nguồn nhiệt toả ra ổn định trong suốt quá trình sử dụng bình ga. Điều này cũng giúp cải thiện hoạt động của bếp trong thời tiết lạnh.
- Giá đỡ bếp, thường được bán riêng lẻ, có thể được gắp vào phần đáy bếp ga dã ngoại để giảm nguy cơ đổ bếp.
Ưu điểm |
Nhược điểm |
Dễ sử dụng |
Giá nhiên liệu đắt |
Gọn nhẹ |
Hiệu suất kém khi thời tiết lạnh* |
Không gặp rủi ro rò rỉ nhiên liệu |
Nhiệt độ tụt mạnh khi hết ga |
Không cần mồi nhiên liệu |
Khó để ước lượng nhiên liệu còn lại |
Nhanh chóng sinh nhiệt độ tối đa |
Khó để kiếm nguồn nhiên liệu |
Kiểm soát ngọn lửa tốt |
Kiểu bếp dựng đứng dể bị đổ |
Cháy sạch (không bám muội) |
|
* Trừ loại những mẫu mã có thể điều chỉnh áp suất hoặc những mẫu mã có bình ga được đảo ngược lại giúp tăng áp suất
HỆ THỐNG BẾP GA DÃ NGOẠI TÍCH HỢP
Một sự lựa chọn phổ biến khác cho những người thích mua bếp ga dã ngoại là hệ thống bếp ga dã ngoại tích hợp.
Với kiểu thiết kế này, bếp ga dã ngoại được đi kèm với một nồi nấu được thiết kế để dùng riêng biệt cho loại bếp này.
Ưu |
Nhược |
Thơi gian đun sôi nhanh |
Không được linh hoạt khi dùng với loại nồi khác |
Hiệu quả sử dụng nhiên liệu tốt |
Giá đắt hơn |
Tấm chắn gió gắn liền |
|
BẾP NHIÊN LIỆU LỎNG
Loại bếp này sử dụng nguyên liệu gì? Tất cả bếp loại này sử dụng xăng trắng hay xăng thô. Đây là một loại nhiên liệu tinh khiến mà khi đốt không để lại tạp chất. Loại nhiên liệu này cho nhiệt độ tốt và sạch, hoạt động tốt ngay cả ở dưới nhiệt độ đóng băng, giá nhiên liệu lại rẻ hơn ga.
Một số loại bếp dã ngoại chạy được nhiều loại nhiên liệu, gọi là
bếp dã ngoại đa nhiên liệu. Phụ thuộc vào từng mẫu mã, chúng có thể sử dụng khí ga kerosene, dầu hoả, dầu diesel, xăng không chì. Loại bếp này phù hợp với những ai đi du lịch ở nhiều nơi, nhiều quốc gia khi mà sự lựa chọn nguồn nhiên liệu bị hạn chế.
Không có loại nhiên liệu nào kể trên tinh khiết bằng xăng trắng, và tất cả những tạp chất mà chúng sinh ra có thể làm kẹt các bộ phận của kết, ví dụ như ông nhiên liệu.
Ưu điểm |
Nhược điểm |
Hoạt động tốt khi thời tiết lạnh |
Phần lớn cần mồi nhiên liệu |
Nhiên liệu có giá phải chăng |
Thường có giá mua cao hơn |
Thiết kế thấp với đế vững chắc |
Có thể xảy ra rò rỉ nhiên liệu |
Dễ dàng ước lượng nhiên liệu còn lại |
Nặng hơn so với bếp ga dã ngoại một chút |
Không phải vứt bỏ bình như bếp ga |
Cần mua bình nhiên liệu |
Xăng trắng sẽ bị biến chất theo thời gian. Nhiên liệu càng mới thì khả năng sinh ra tắc ngẽn càng ít. Nếu sử dụng xăng già thì hãy dùng tấm lọc để gạn ra cặn bạ nằm trong xăng. Nếu xăng trắng bị ngả màu thì đây thường là dấu hiệu của việc xăng không còn tốt.
Hai nhược điểm tiềm ẩn của bếp nhiên liệu lỏng:
- Loại bếp này cần bảo dưỡng định kỳ, ví dụ như lau ống dẫn, thay gioăng (trong bếp va bình nhiên liệu)
- Phần lớn cần mồi nhiên liệu, nghĩa là cần phải đốt cháy một vài giọt nhiên liệu trong một chiếc cốc để phía dưới bếp, tạo một ngọn lửa nhỏ để làm nóng dòng nhiên liệu lỏng. Điều này cho phép bếp chuyển nhiên liệu dạng lỏng sang dạng khí.
BẾP ĐA NHIÊN LIỆU (NHIÊN LIÊU LỎNG)
Một số bếp sử dụng nhiên liệu lỏng có thể sử dụng nhiều loại nhiên liệu bao gồm một số hoặc tất cả trong những loại nhiên liệu liệt kê sau: xăng trắng, xăng không chì, xăng máy báy, dầu hoả, dầu diesel. Những loại bếp này có thể có giá cao hơn một chút và đòi hỏi bảo trì nhiều hơn nhưng việc có thể linh hoạt sử dụng nhiên liệu khiến chúng trở thanh một sự lựa chọn tuyệt vời cho những chuyển đi du lịch nước ngoài.
Bảng so sánh các loại nhiên liệu lỏng phổ biến:
|
Ưu điểm |
Nhược điểm |
Xăng trắng |
Là sự lựa chọn hiệu quả nhất, nhiên liệu sạch nhất.
Nhiên liệu bị rò rỉ bay hơi nhanh
Phù hợp nhất sử dụng trong thời tiết lạnh
Hơi khó tìm mua |
Thường xuyên phải mồi nhiên liệu
Nhiên liệu rò rỉ dễ bén lửa |
Dầu hoả |
Nhiên liệu rò rỉ không dễ bén lửa
Sẵn có ở trong nước và quốc tế |
Cần mồi nhiên liệu
Nhiên liệu rò rỉ bay hơi chậm
Sinh ra mùi |
Xăng không chì |
Sẵn có ở trong nước và quốc tế |
Cần mồi nhiên liệu thường xuyên
Nhiên liệu rò rỉ rất dễ bén lửa
Các chất phụ gia trong xăng có thể dẫn đến hiện tượng tắc nghẽn trong bếp |
BẾP NHIÊN LIỆU THAY THẾ
BẾP CỦI sử dụng nhành cây và lá mà bạn có thể lượm nhặt ở nơi bạn dừng chân. Bởi vậy bạn không cần phải mang theo nhiên liệu, đây là một ý tưởng hay cho những chuyến đi dài. Ngoài ra có những loại bếp củi có thể sinh một dòng điện trong quá trình hoạt động – đủ đạ bạn có thể sạc điện thoại di động hay những thiết bị nhỏ thông qua một cổng kết nối USB.
Nhược điểm: Loại bếp này không phải là bếp nhẹ nhất, không phải là lựa chọn nhỏ gọn nhất. Ngoài ra việc tìm kiếm cành cây hay lá khô trong thời tiết ẩm ướt có thể gặp nhiều khó khăn.
BẾP CỒN nhẹ và cháy êm. Cồn cháy không mạnh như ga hay xăng, bởi vậy sẽ mất nhiều thời gian hơn để đun nước và cần nhiều nhiên liệu hơn. Loại bếp này thu hút những người đi du lịch với hành lí siêu nhẹ.
BẾP NHIÊN LIỆU RẮN là một sự lựa chọn phổ biến khác của những người đi dã ngoại với hành lý nhẹ bởi kích thước nhỏ gọn của chúng. Điểm trừ là loại bếp này đun nước chậm, mất nhiều thời gian.
SO SÁNH CÁC ĐẶC TÍNH KỸ THUẬT CỦA BẾP DÃ NGOẠI
Một khi bạn đã quyết định chọn một loại bếp, hãy so sánh các mẫu mã dựa trên những thuộc tính dưới đây
- Thời gian cháy (Burn time): Bếp cháy được bao lâu với một lượng nhiên liệu nhất định.
- Thời gian đun sôi trung bình (Average boil time): thời gian cần thiết để đun 1 lít nước ở nhiệt độ thường (21°C) tới nhiệt độ sôi (được đo dựa trên thời gian trung bình của 3 lần đun)
- Số lit nước có thể đun sôi (trên 100g nhiên liệu): chỉ số chỉ hiệu quả sử dụng bếp khi bếp đầy nhiên liệu. Chú ý: Sử dụng bếp khi bếp ít nhiên liệu hơn mức đầy đem loại hiệu quả thậm chí tốt hơn.
LƯU Ý SỬ DỤNG BẾP DÃ NGOẠI
Lưu ý chung:
- Cảnh báo: KHÔNG sử dụng bếp bên trong lều hoặc trong không gian khép kin. Điều này có thể gây ra ngộ độc khí CO và tăng nguy cơ hoả hoạn
- Kiểm tra rò rỉ ở ống dẫn nhiên liệu, van và đầu nối trước khi đánh lửa
- Sử dụng bếp trên bề mặt bằng phẳng nhất có thể
- Khi nấu ăn hãy dùng nắp vung cho nồi
Cho bếp ga dã ngoại:
- Bình ga dã ngoại mới thường có một chút không khí phía trên cùng; sau khi lượng khí này thoát ra hết thì nhiên liệu sẽ có thể tràn ra và bắt lửa.
- Không bao giờ sử dụng tấm chắn gió đối với bếp ga dã ngoại, bởi bình ga dã ngoại khi kín gió có thể trở nên nóng, dễ xảy ra cháy nổ. Hãy kiểm soát độ nóng của bình ga thường xuyên bằng tay.
- Hãy luôn mang theo diêm chống bão để sử dụng trong trường hợp bộ phận đánh lửa không hoạt động
Cho bếp nhiên liệu lỏng
- Đừng đổ nhiên liệu đầy đến miệng bình. Nhiên liệu sẽ nở ra khi nóng, bởi vậy hãy đê rmột ít khoảng trống để tránh sự gia tăng áp suất trong bình nhiên liệu
- Trút hết nhiên liệu trong bình ra trước khi cất bếp không sử dụng trong một vài tháng hoặc lâu hơn.
- Nếu bạn sử dụng nhiên liệu xăng cho môtô, otô, tránh những loại xăng oxy hoá (Hợp chất xăng đưọc pha trộn với rượu cồn hay ête có chứa ôxi dùng để giảm lượng khí CO và các khí thải khác). Loại xăng này có thể làm hỏng một số bộ phận của bếp
- Sử dụng cồn để mồi nhiên liệu. Điều này giúp bếp bạn không bị bám muội.
- Sử dụng tấm chắn gió
- Có thể sử dụng một thiết bị trao đổi nhiệt (heat exchanger) cho thời tiết lạnh hoặc những chuyển đi dài ngày – thiết bị này giúp đun sôi nước nhanh hơn và tiết kiệm nhiên liệu
- Đừng để nhiên liệu đổ vào da. Trong thời tiết cực lạnh thì việc này có thể gây ra hoại tử da bởi nhiên liệu khô một cách nhanh chóng.
Ethan Nguyen