Hiện tượng bất thường tại Hà Nội?

Liên quan đến việc Hà Nội và vùng phụ cận trong sáng 5/6 phải đón nhận hơn 7.000 cú sét đánh xuống đất, ông Nguyễn Đức Phương - Trưởng phòng rada thời tiết, Trung tâm Mạng lưới khí tượng thủy văn quốc gia (Tổng cục Khí tượng Thủy văn) cho biết hiện nay mạng lưới định vị sét của Việt Nam có 18 trạm định vị sét. Mạng lưới định vị sét này được kết nối với hệ thống định vị sét quốc tế.

Mạng lưới định vị sét của nước ta hiện nay được thiết kế để phát hiện, định vị, phân tích, hiển thị, lưu trữ và phân phối số liệu theo thời gian thực các sự kiện sét trong mây và xuống mặt đất (CG) và trong mây (IC).

Với mạng lưới các đầu đo hiện tại thì khoảng cách mà các đầu đo có thể phát hiện được sét trong dải từ 400-600 km.

Như vậy ngoài khu vực đất liền của Việt Nam thì các trạm định vị sét có thể phát hiện cả sét trên biển và khu vực gần biên giới của các nước lân cận Việt Nam.

Ông Phương cho biết với một khoảng không gian rộng như trên thì việc thống kê được 400 cú sét đánh xuống đất là trong vòng 10 phút là hoàn toàn có thể xảy ra.

Nếu thống kê cho khu vực, cần chọn khu vực (theo kinh vĩ độ) để xác định số lượng sét xảy ra tại khu vực đó trong khoảng thời gian nhất định.

Theo thống kê nhanh từ 6 giờ đến 9 giờ ngày 5-6 tại khu vực Hà Nội và một phần lãnh thổ các tỉnh lân cận như Hải Dương, Hưng Yên (dải mây gây ra sét trong sáng nay) cho thấy:

Từ 6-7 giờ, cơ quan quan trắc ghi nhận có 3.513 cú sét, trong đó sét đánh xuống đất là 2.322 lần. Thời gian từ 7-8 giờ, có 4.060 cú sét (sét đánh xuống đất là 2.855 lần). Thời gian từ 8-9 giờ, có 2.642 cú sét (sét đánh xuống đất là 1.848 lần). 

Tổng cộng, trong buổi sáng 5-6, có khoảng 7.025 lượt sấm sét dội xuống đất. Cường độ sét từ 7 giờ 40 đến 8 giờ 50 là mạnh nhất.

Như vậy, từ 7 giờ đến 8 giờ (thời điểm nhiều dông sét nhất) có tới 2.855 lần sét đánh. Chia trung bình ra 10 phút có 475 cú sét đánh xuống đất tại khu vực Hà Nội và vùng lân cận. Có thời điểm trong 1 giây có tới 10 cú sét được ghi nhận (lúc 8 giờ 25 phút 47 giây)

Ông Nguyễn Đức Phương cũng đưa ra thống kê một số đợt dông sét khác đã xảy ra. Tại khu nam đồng bằng bắc bộ (trọng tâm tại các tỉnh Nam Định , Thái Bình, Hà Nam) từ 15 giờ đến 18 giờ ngày 19-5-2024, xảy ra 107. 825 sét đánh, trong đó có 31.957 lần sét đánh xuống đất. Chia trung bình ra 10 phút có từ 790 đến 3.040 lần sét đánh xuống đất.

Tại Yên Bái, chỉ trong 1 giờ đồng hồ, từ 17 giờ đến 18 giờ, có tổng số 9.131 cú sét, trong đó có 2.968 cú sét đánh xuống đất. Trung bình 494 cú sét/10 phút.

"Như vậy ta thấy với số lượng sét như vậy (475 cú sét/10 phút) là hoàn toàn bình thường khi so sánh với 2 đợt trên" - ông Phương khẳng định.

Đặc biệt khi so sánh với số liệu từ 16 đến 17 giờ ngày 19-5-2024 tại khu vực Nam Đồng Bằng Bắc Bộ có đến 3.040 cú sét/10 phút.

Gần nhất, từ 12 giờ đến 13 giờ ngày 5-6-2024 tại khu vực biển Quảng Ninh gần Vịnh Hạ Long cũng có 1.866 cú sét đánh xuống đất.

Những sự thật về sét

Văn phòng Khí tượng và Khí hậu Liên bang của Thụy Sĩ (MeteoSwiss) cho biết, sét xảy ra thường xuyên nhất ở các vĩ độ nhiệt đới và cận nhiệt đới. Chúng xảy ra ở đất liền nhiều hơn so với trên biển.

Tính trung bình trên toàn cầu, thời gian sét xuất hiện nhiều nhất là từ 12 giờ trưa đến 6 giờ chiều. Ở Bắc bán cầu, số lượng sét đánh cao nhất được ghi nhận trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 8 hàng năm và ở Nam bán cầu từ tháng 12 đến tháng 2.

Liên quan đến sét, Văn phòng Khí tượng của Vương quốc Anh (MET Office) đã nghiên cứu và liệt kê những sự thật kinh ngạc về sát trên thế giới, mời bạn đọc theo dõi:

1. Rộng chỉ bằng ngón tay cái nhưng nóng gấp 5 lần Mặt trời

Trong khi cường độ của tia sét có thể khiến chúng xuất hiện dưới dạng những tia sét trông có vẻ khổng lồ xé ngang bầu trời thì chiều rộng thực tế của tia sét chỉ khoảng 2-3 cm. Chiều dài trung bình của một tia sét là khoảng 3 đến 5 km.

Điện tích truyền xuống mạnh đến mức nhiệt độ của tia sét lên tới 30.000°C - nóng gấp 5 lần bề mặt Mặt trời.

2. Thế giới hứng chịu 1.400.000.000 tia sét mỗi năm

Sét là một trong những hiện tượng tái diễn và phổ biến nhất của tự nhiên. Trên khắp thế giới, có hơn 3.000.000 tia sét xảy ra mỗi ngày, nghĩa là cứ mỗi giây lại có 44 tia sét xảy ra ở đâu đó khắp thế giới. Tisnhtrung bình cả năm, có khoảng 1,4 tỉ tia sét đánh xuống mặt đất.

3. Tốc độ của tia chớp

Trong khi những tia chớp (mà chúng ta nhìn thấy do sét đánh) di chuyển với tốc độ ánh sáng (1.078.260.480 km/giờ) thì tia chớp thực sự di chuyển với tốc độ tương đối 'chậm' hơn là 434.522 km/giờ (tương đương 120.700 mét/giây) - Đủ 'khủng' để nhiều người vẫn nói "nhanh như chớp".

4. Địa điểm bị sét đánh nhiều nhất thế giới

Hồ Maracaibo ở Venezuela (Nam Mỹ) là nơi hứng chịu nhiều sét đánh nhất trên Trái đất.

Tại khu vực này, những cơn giông lớn xảy ra khoảng 140-160 lần mỗi năm. Mỗi cơn giông kéo dài trung bình 10 giờ, và mỗi phút trôi qua lại có 28 lần sét đánh - đủ cung cấp năng lượng cho 100 triệu bóng đèn.

5. Khi sét đánh vào bãi biển

Khi sét đánh vào cát hoặc đất cát, nó sẽ kết hợp các hạt lại với nhau để tạo ra một ống nhỏ giống như thủy tinh được gọi là fulgurite.

Chúng không chỉ được các nhà sưu tập đánh giá cao mà còn có giá trị khoa học to lớn trong việc chứng minh sự xuất hiện của các cơn giông bão trong quá khứ.

6. Trực thăng có thể gây ra sét

Nghiên cứu gần đây của Văn phòng Met tiết lộ rằng trực thăng có thể gây ra một vụ sét đánh riêng lẻ.

Trong khi bay, máy bay trực thăng mang điện tích âm, vì vậy nếu nó bay gần khu vực mang điện tích dương (ví dụ như mưa đá hoặc phần tích điện dương của đám mây vũ tích) thì nó có thể gây ra sét đánh.

7. Sét phá hủy cây cối

Cây cối thường có thể bị phá hủy do sét đánh. Khi sét đánh vào một cái cây, nó thường di chuyển ngay dưới vỏ cây, nơi có một lớp nhựa và nước.

Lớp này ngay lập tức nóng lên và nở ra khiến vỏ cây bị bong ra khỏi cây và đôi khi làm tách gỗ.

8. Nhưng sét có thể giúp cây phát triển

Mặc dù nitơ có trong không khí xung quanh chúng ta nhưng để thực vật có thể hấp thụ nó (một quá trình quan trọng cho sự phát triển của chúng), chúng phải dựa vào một quá trình gọi là cố định Nitơ.

Mặc dù phần lớn quá trình này được thực hiện bởi vi khuẩn và tảo, nhưng sức nóng cực độ của sét đánh khiến nitơ liên kết với oxy tạo ra các oxit nitơ kết hợp với độ ẩm trong không khí để rơi xuống tạo thành mưa và tưới cây bằng nước giàu nitrat. Quá trình này lại giúp cho cây cối phát triển tươi tốt.

9. Thứ đáng sợ hơn: Sét núi lửa

Mặc dù bão sét rất đáng sợ nhưng chúng không thể so sánh được với cảnh tượng khi núi lửa phun trào gây ra sét đánh.

Khi một vụ phun trào xảy ra, đất và tro được phóng lên không trung thành một đám khói khổng lồ, va chạm để tạo ra điện tích. Cũng giống như sét thông thường, sự mất cân bằng giữa điện tích của chùm tia và điện tích trong khí quyển dẫn đến sét đánh.

Cách phòng tránh sét khi xảy ra mưa dông

Sét là hiện tượng thời tiết cực đoan ngẫu nhiên nên không có vị trí an toàn tuyệt đối để tránh sét. Tuy nhiên các nhà khoa học vẫn khuyến cáo, việc chủ động tìm nơi an toàn, đề phòng tránh sét khi gặp trời mưa dông, nhất là trong mùa mưa bão, có thể làm giảm đáng kể khả năng bị sét đánh và tránh được những tổn thương về sức khỏe.

Điều đầu tiên để phòng chống bị sét đánh, tất cả người dân cần chủ động nắm rõ thông tin thời tiết.

Nếu đang ở trong nhà

- Các thiết bị điện nên để ở những nơi khô ráo, không ngập, dột để tránh xảy ra trường hợp rò điện; nếu nhà bị ngập nước thì nên ngắt hết nguồn điện cung cấp cho các thiết bị điện trong nhà.

- Các đường dây điện thoại hay dây điện nối từ bên ngoài có thể bị ảnh hưởng bởi sét đánh lan truyền, vì thế nên tránh xa các dây này, các vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là 1 mét và cần rút ăng-ten ra khỏi tivi khi có dông sét.

- Nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước. Không nên dùng điện thoại và nên rút phích cắm các thiết bị điện trước lúc có dông gần xảy ra.

- Thường xuyên kiểm tra các đường dây, ổ điện trong gia đình để kịp thời phát hiện nơi bị rò điện như: vỏ dây dẫn điện bị tróc, mối nối không bảo đảm...

- Không tự ý sửa chữa đường điện khi đang có mưa, bão.

- Không được tắt, mở công tắc khi tay đang ướt, chân không mang dép, nơi đứng bị ẩm ướt. Nên lắp cầu dao chống giật cho dây dẫn. Các thiết bị điện như tủ lạnh, máy giặt, máy nước nóng... nên có dây nối đất để bảo đảm an toàn khi gặp sự cố rò điện.

Nếu đang đi trên đường

Cố gắng tìm nơi khô ráo, thấp để trú ẩn. Chỗ an toàn để tránh sét là toà nhà, hay công sở có lắp đặt hệ thống chống sét. Trong trường hợp không kịp chạy tìm nơi ẩn náu an toàn, mọi người tuyệt đối không dùng cây cối làm chỗ trú mưa. Tránh các khu vực cao hơn xung quanh, tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, xe hơi, hàng rào sắt... vì đây là vật nhiễm điện.

- Không đứng thành nhóm người gần nhau vì sẽ tạo thành khối dẫn điện tương hỗ lớn, sẽ là đối tượng của phóng điện sét.

- Tuyệt đối không đứng gần và chạm vào những vật có chiều cao như: cây cao trơ trọi, cột thu lôi, cột ăng-ten, cột điện, cột cờ, tháp đài truyền hình, truyền thanh, ống nước, ống khói; không tụ tập nhau ngoài trời mưa; không gọi và nghe điện thoại, kể cả điện thoại di động... vì đây là đối tượng của sét.

- Nếu cảm thấy tóc bị dựng lên thì có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào. Trong trường hợp này, lập tức cúi xuống và lấy tay che tai, không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất. Phần tiếp xúc của người với mặt đất càng ít càng tốt.

- Nếu ở giữa nơi trống trải, không có chỗ trú ẩn thì phải ngồi xuống, chụm hai chân sát nhau để tránh điện áp bước, tốt nhất nên ngồi trên vật cách điện như gỗ, cao su, nhựa, ni lông...

Đối với những người làm việc ngoài đồng ruộng

Đây là nơi có điều kiện thuận lợi để dông sét xảy ra, khi phát hiện dông thì ngay lập tức tìm nơi trú ẩn. Cần phải tránh xa những tán cây to cao, khu ẩm ướt, tránh xa vật kim loại có khả năng tích điện cao như máy cày, máy tuốt lúa, cuốc xẻng… 

Nếu gặp tình huống khẩn cấp thì nên tìm một bờ ruộng khô rồi ngồi thấp xuống để hạn chế hiện tượng tích và phóng điện từ đám mây xuống mặt đất. Không nên đi đứng gần bờ biển, bờ hồ, bờ sông, bờ suối, kênh mương và nơi đất ẩm ướt vì nước tự nhiên là môi trường dẫn điện tốt.

Cách sơ cứu nạn nhân khi bị sét đánh

Khi gặp người bị sét đánh, nếu nạn nhân hôn mê thì cần kiểm tra xem còn thở hay không. Nếu ngừng thở, cần tiến hành hồi sinh tim phổi ngay lập tức.

- Đặt nạn nhân nằm ngửa.

- Tiến hành hồi sức hô hấp miệng-miệng: Lấy tay bịt mũi nạn nhân, hít một hơi thật sâu. Sau đó ngậm kín miệng của nạn nhân, thổi một hơi dài rồi buông ra để nạn nhân thở ra bình thường. Tiếp tục làm như vậy khoảng 2 lần.

- Ép tim ngoài lồng ngực: Xác định 1/3 dưới xương ức. Đặt hai tay lên vị trí vừa xác định và ép liên tục khoảng 30 lần với tần số khoảng 100 lần/phút, ép sâu khoảng 3 - 5 cm.

- Luân phiên thổi ngạt-ép tim như vậy với tỉ lệ 2 lần thổi ngạt và 30 lần ép tim đến khi có nhân viên y tế đến hỗ trợ và có các trang thiết bị thiết yếu.

- Phải cố định cột sống cổ, lưng cho bệnh nhân trong trường hợp nghi ngờ có vết thương trên đầu hoặc vùng cổ sưng nề có máu tụ.

- Lưu ý, sau khi cấp cứu, sơ cứu, cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất./.

 

Nguồn: Tổng hợp