Vấn đề vệ sinh ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe và tinh thần của bạn trong suốt chuyến đi đến những vùng xa thành phố. Theo Giáo sư Howard Backer, một chuyên gia về nguồn nước tại California: “Vệ sinh là các thao tác phòng ngừa trực tiếp giúp ngăn chặn hoặc giảm thiểu các bệnh về đường ruột.”

Từ trước đến nay, những người yêu thích dã ngoại luôn nghĩ rằng để đảm bảo vệ sinh chỉ cần mang theo và sử dụng thiết bị lọc nước là được. Tuy nhiên, các loại bệnh truyền qua đường miệng vẫn xảy ra rất nhiều trong thực tế và dẫn đến số lượng các trường hợp suy ruột nhiều hơn cả các trường hợp suy ruột xuất phát từ nhiễm ký sinh đơn bào đường ruột Giardia. 

WETREK.VN bật mí cho bạn một số mẹo nhỏ giúp bạn giữ vệ sinh và luôn khỏe mạnh khi tham gia các hoạt động giải trí ngoài trời: 

Giữ bàn tay và các móng tay sạch sẽ

Hầu hết các bệnh về đường ruột bạn gặp phải trong hoặc sau những chuyến dã ngoại kéo dài là do kém vệ sinh, cụ thể là không rửa tay. Vậy điều bạn nên làm là:

• Luôn mang theo trang bị rửa tay (hand sanitizer) ở dạng gel rửa tay, khăn lau, để rửa tay sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn. Những trang bị này rất tiện dụng khi bạn đang trên đường di chuyển hoặc không ở gần nguồn nước. 
• Một số chuyên gia khuyến khích sử dụng xà phòng và nước như một cách để rửa tay hiệu quả hơn vì việc chà xát hai tay giúp loại bỏ từ chất bẩn cho đến những các vi sinh vật không nhìn thấy được. Nhưng việc chà xát hai tay khi sử dụng trang bị rửa tay cũng mang lại hiệu quả tương tự. 
• Nên nhớ đừng bao giờ sử dụng xà phòng để rửa tay trực tiếp ngay trong nguồn nước.
• Clostridium difficile, dạng trực khuẩn thường được tìm thấy trong phân, bắt buộc phải rửa tay bằng nước để loại bỏ, đối với loại trực khuẩn này, các loại gel rửa tay không hiệu quả. 

Không để xà phòng gần hồ và dòng suối

Cặn xà phòng sau khi sử dụng có chứa các chất thúc đẩy sự phát triển của tảo trong nước và tảo có thể làm sinh sôi số lượng các vi sinh vật gây bệnh. Giải pháp là: 

• Dùng một bồn rửa nhẹ, có thể xách tay và mang nước để rửa ra cách xa nguồn nước (ít nhất là 61m hoặc xa hơn). 
• Dùng trang bị rửa tay (gel hoặc khăn tay) thay thế cho xà phòng. 
• Nếu bạn thích sử dụng xà phòng hơn, hãy sử dụng loại xà phòng tẩy rửa nhẹ nhàng, cơ bản, có thể phân hủy sinh học. 
• Đừng bao giờ rửa xà phòng trực tiếp trong nước hồ hoặc nước suối.
• Nên đổ nước xà phòng lên nền đất; cặn xà phòng có khả năng cản trở sự phát triển của địa y trên đá, trong khi vi sinh vật trong đất có thể loại bỏ xà phòng thừa hiệu quả. 
• Còn khi bơi thì sao? Hãy tắm tráng trước (giống như việc bắt buộc phải làm trước khi xuống bể bơi), rửa trôi kem chống nắng và thuốc chống côn trùng khỏi da. 
• Cân nhắc mang theo khăn tắm nhẹ nhàng, nhanh khô và chuyên dụng cho các chuyến đi. 

So sánh xà phòng với trang bị rửa tay (hand sanitizer)

• Rửa tay kỹ với xà phòng và nước là lựa chọn mang lại hiệu quả tốt nhất. Tuy nhiên, khi sự nhanh chóng và tiện dụng đóng vai trò quan trọng trong chuyến hành trình thì trang bị rửa tay là tùy chọn dễ sử dụng và rất hữu ích. 
• Các thao tác rửa tay với nước và xà phòng, bao gồm cả việc rửa tay lại với nước, xả trôi xà phòng khỏi da.  
• Trang bị rửa tay tiêu diệt các vi sinh vật trên da, mặc dù, không cần thiết rửa tay lại với nước, phát huy hiệu quả như một chất tẩy trùng gắn liền với thời gian và lượng sử dụng. Hãy tuân thủ theo hướng dẫn sử dụng của từng sản phẩm. 
• Như đã nhắc đến ở trên, đổ nước xà phòng trên đât hoặc đá không có địa y, cách xa hồ, sông, suối, ít nhất 61m, hoặc xa hơn. 

Đánh giá nguồn nước

Các tác nhân gây bệnh thông qua nước uống như Giardia không nhiều trong các nguồn nước ở các vùng hẻo lánh, xa thành phố. Nhiều nghiên cứu và các chuyên gia tin rằng, phần lớn nước ở những vùng hoang dã (đặc biệt là ở nơi núi cao, xa xôi) có thể uống được mà không cần xử lý. Nhưng bất kì người yêu thích thám hiểm nào cũng nên trang bị cho mình những phương pháp xử lý nước trong bất kì trường hợp nào, ở những nơi mà bạn nghi ngờ nguồn nước không đảm bảo. Một số dấu hiệu nhận biết như: 

• Nước ở gần đồng cỏ hoặc nơi có động vật chăn thả.
• Có dấu hiệu của sự di chuyển của động vật theo đàn hay các hoạt động của động vật được thuần hóa. 
• Ở những nơi mà con người sống không sạch sẽ hay có những chuyến ghé thăm kéo dài của con người. 

Xử lý chất thải của cơ thể

• Di chuyển cách xa ít nhất 200m khỏi đường đi, khu vực cắm trại và nguồn nước
• Tìm một chỗ đất hữa cơ (chỗ có cây cối phát triển tốt), dùng que, đá hoặc bay nhựa để đào 1 hố nhỏ rộng từ 10cm đến 15cm và sâu từ 15cm đến 20cm. 
• Gói giấy vệ sinh vào một túi nhựa bịt kín nếu cần. Ngay cả khi không cần thiết, đây vẫn là cách tốt nhất để giảm thiểu ảnh hưởng đến đất. 
• Đốt giấy vệ sinh cũng là một cách, tuy nhiên, khu vực dã ngoại không khuyến khích hoặc không cho phép đốt giấy vệ sinh để tránh nguy cơ cháy rừng. 
• Các nhà giáo dục về môi trường hoang dã chỉ ra rằng có các giải pháp thay thế tự nhiên cho giấy vệ sinh, bao gồm quả hình nón (nên sử dụng các loại quả mềm hơn), cành cây hoặc đá cuội. Lá cũng là một lựa chọn thay thế nữa. Những giải pháp thay thế này thường gây kích ứng da. Hãy xem xét mang theo thuốc xức ngoài da và khăn lau. 
• Nếu được phép đốt giấy vệ sinh, hãy thực hiện thật cẩn thận, tránh không để tàn lửa trôi ra xa. Nếu có sẵn xà phòng và nước, hãy rửa tay trực tiếp ngay trên hố đã đào để tàn lửa được nước rửa tay dập tắt hoàn toàn. 
• Dùng đất để lấp hố lại, rồi đặt một tảng đá hoặc một cành cây lớn lên trên hố, tránh các sinh vật khác đào lên. 
• Một số khu vực ở độ cao lớn hoặc lượng người đến đông yêu cầu người dã ngoại phải gói chất thải rắn của cơ thể lại, thường mọi người sẽ được hướng dẫn sử dụng những túi đựng chuyên dụng kín khí và có hai lớp (WAGbag) để vận chuyển chất thải. Luôn kiểm tra lại quy định xử lý chất thải ở địa phương nơi bạn đến. 
• Khi đi tiểu tiện nên đi ở những chỗ đá trơ, tránh thảm thực vật và cây cối (vì muối trong nước tiểu thu hút sóc đất và các động vật khác) và tránh các dòng suối, hồ hoặc các vùng nước khác. 

Tham khảo thêm bài viết Nguyên tắc 3: Xử lý chất thải đúng cách trong chuỗi bài viết Leave No Trace - 7 nguyên tắc Outdoor khi đi cắm trại, dã ngoại của WETREK.VN.

Giữ chỗ cắm trại của mình luôn sạch sẽ

• Bề mặt để ngủ nên ở trên nền đất và cách xa nguồn nước ít nhất 61m hoặc xa hơn.
• Xử lý chất thải cơ thể và nước thải cách xa khu vực cắm trại ít nhất 61m và thậm chí xa hơn đối với nguồn nước. 

Phương Dung