Sự phồng rộp đầu tiên có lẽ xảy ra ngay sau khi những con người nguyên thủy buộc thứ gì đó lên bàn chân của họ để bảo vệ chúng khỏi địa hình nguyên sơ. Ngày nay, phồng rộp dưới bàn chân biến thành một trong những chấn thương phổ biến nhất với các nhà leo núi. Tin tốt là tri thức ngày nay của chúng ta về chúng cũng đã tiến bộ.

Có ba điểm mấu chốt để xử lý phồng rộp:

1. Hiểu nguyên nhân gây phồng rộp: Áp lực, sức nóng và độ ẩm đều là thủ phạm.
2. Ngăn ngừa phồng rộp hình thành: Chọn một đôi bốt vừa vặn; mang vớ lót mỏng dưới đôi vớ leo núi, và chăm sóc bất cứ vùng nóng nào ngay lập tức, băng chúng lại bằng băng phồng có đệm, băng Vải cotton hoặc cuộn băng keo. 
3. Chăm sóc phồng rộp trước khi chúng tệ hơn: Cắt một lỗ có kích cỡ bằng vết phồng rộp trên miếng băng Molefoam và bảo vệ nó; chống thoát nước nếu có thể và dùng nó như một tấm băng để phòng khi vết rộp bị vỡ. 

Thông tin trong bài viết này được lấy một phần từ NOLS, Wilderness Medicine, tái bản lần thứ 6, là nền tảng cho tất cả các môn học được dạy bởi các giảng viên tại NOLS.

Mua một cuốn sách tham khảo về đầy đủ các vấn đề y khoa là một bước đi khôn ngoan.

Hãy nhớ: An toàn là trách nhiệm của bạn. Không có bất cứ bài viết hay video nào có thể thay thế lời khuyên của một bác sĩ, cũng như các giảng viên chuyên nghiệp và kinh nghiệm. Hãy đảm bảo rằng bạn luyện tập với các kỹ thuật đúng đắn và đáp ứng các yêu cầu an toàn trước khi dùng đến sơ cứu.

Nguyên nhân gây phồng rộp là gì?

Phồng rộp có thể bị gây ra bởi bỏng, dị ứng, các điều kiện da liễu hoặc là do nhện cắn, nhưng thủ phạm phổ biến nhất là ma sát. Khi bạn ma sát đủ ở một điểm nhất định, sự tổn thương với các mô tế bào xuất hiện. Chất nhờn (lỏng) trong vết rộp giúp bảo vệ và chữa lành phần bị tổn thương. Chất lỏng màu đỏ trong vết rộp đơn giản có nghĩa là các mao mạch trong vùng phồng rộp bị tổn thương. 

Các yếu tố khiến phồng rộp dễ xảy ra hơn:

• Áp lực: Một chỗ chật chội trong chiếc bốt hoặc nếp nhăn từ chiếc tất của bạn có thể tạo ra điểm ma sát gây áp lực.
• Ma sát trực tiếp: Bất cứ vị trí nào có lực cắt vào da và trượt đều có thể gây ra phồng rộp. Điều này có thể xảy ra trong phần gót giày hoặc trong găng tay ở khu vực bạn nắm chặt dụng cụ trail. Dần dà, lớp biểu bì (lớp trên da) bị tách ra và chất lỏng xâm nhập vào không gian bên trong, gây nên phồng rộp. 
• Ẩm: Làn da ẩm (dễ ra mồ hôi) là da mỏng, dễ bị mẫn cảm bị tổn thương khi có ma sát.

Hướng dẫn ngăn ngừa phồng rộp

Việc ngăn ngừa phồng rộp liên quan đến nhận thức và sự cẩn trọng. Khi bạn biết các yếu tố có thể gây ra phồng rộp, mục tiêu của bạn là kiểm soát và hạn chế các yếu tố này. 

Để ngăn ngừa phồng rộp, hãy làm theo các hướng dẫn này:

1. Đảm bảo giày của bạn vừa vặn và có thể đi vào đúng cách: Để tránh các điểm áp lực, trượt hay cả hai, nền tảng của việc ngăn ngừa phồng rộp là chọn mua đôi giày thật vừa vặn. Và chuyến hành trình đầu tiên không nên là chuyến du lịch bụi quan trọng đã truyền cảm hứng để bạn mua chúng. Để biết thêm chi tiết, hãy đọc Giày Leo núi: Hướng dẫn lựa chọn và Bên trong những đôi Giày leo núi.
2. Mang những đôi tất phù hợp: Khi leo núi, nguyên tắc số một là tránh vải cotton, thường giữ lại độ ẩm. Thay vào đó, hãy chọn sợi tổng hợp hoặc sợi bông và đảm bảo chúng vừa vặn (quá rộng sẽ khiến bạn bị lằn da; quá chật sẽ tạo ra các điểm áp lực và trượt tất). Bạn có thể cũng sẽ muốn làm như bên dưới:
3. Mang tất lót: Chúng sẽ thêm lớp bảo vệ giữa da và đôi tất leo núi, và có thể giúp bạn giảm thiểu độ ẩm. Hai đôi vớ cũng mang lại chức năng tương tự.
4. Thay tất khô: Một đôi tất mới sẽ giúp bàn chân bạn ở mức độ ẩm thấp như khi mới bắt đầu leo núi. Chúng cũng có thể rất tiện lợi nếu như tất cả bạn bị ướt khi băng qua suối.
5. Xử lý các điểm nóng nhanh chóng: Hãy chú ý kỹ đến cảm giác ở bàn chân khi bạn leo núi. Khoảnh khắc bạn cảm nhận được một điểm không thoải mái, hãy dừng lại và tháo giày cũng như vớ ra. Nếu vùng đó hơi đỏ lên, hãy làm khô nó và thêm vào một lớp bảo vệ. Nhiều công ty bán các bộ kit trị phồng rộp bao gồm hàng loạt sản phẩm để vừa trị vừa phòng ngừa. Bộ kit phòng ngừa phồng rộp bao gồm:
6. Băng keo: Các nghiên cứu chỉ ra rằng loại băng keo giấy xé rẻ tiền của các bác sĩ phẫu thuật rất hiệu quả và có lớp keo dính rất nhẹ; băng keo động học cũng rất tốt; vải hoặc băng keo y tế là các tùy chọn bổ sung, cũng như loại băng keo thường.
7. Băng gạc dành cho vết rộp và gel: Các sản phẩm này giống như lớp da thứ hai có thể sử dụng cho cả vùng nóng để phòng ngừa và trị các vết phồng rộp.
8. Moleskin: Loại sản phẩm băng vết rộp tùy kích cỡ kinh điển này rất bền và bám dính; các sản phẩm tương tự cũng vậy nhưng với tên khác.

Hướng dẫn trị Phồng rộp

Để trị phồng rộp, hãy thử một trong những tùy chọn dưới đây:

Molefoam có một lỗ tròn: Cắt một lỗ lớn vừa với vết phồng rộp; sau đó miếng đệm bao quanh sẽ giữ cho đôi vớ của bạn không xô lệch và làm chỗ rộp thêm khó chịu. Để bảo vệ hơn nữa, bạn có thể thêm một lớp Moleskin hoặc băng keo lên mọi thứ.

Băng vết phồng rộp bằng gạc và gel: Những thứ này sẽ thêm lớp bảo vệ để ngăn cho vết phồng rộp trở nên tệ hơn. Gạc sẽ tạo ra lớp phủ, gel làm mềm chỗ rộp bằng cách làm dịu nó.

Rút nước trong vết phồng rộp, nếu cần: Về tổng thể, hãy ngưng bóp chỗ phồng rộp để chất lỏng chảy ra: Bạn đang tạo cơ hội để bị nhiễm khuẩn và bạn đang loại bỏ lớp bảo vệ và chữa lành mà lớp dịch lỏng này cung cấp. Tuy nhiên, để rút dịch ở những vết phồng rộp quá lớn gây đau đớn để nó không còn dịch lỏng nữa, hãy làm theo các bước bên dưới. Nếu như chỗ phồng rộp của bạn tự vỡ ra, hãy làm theo bước 4 và 5:

1. Rửa chỗ phồng rộp và khung vực xung quanh bằng xà phòng diệt khuẩn. 
2. Sát trùng kim bằng cồn hoặc nhiệt.
3. Đặt kim gần chân của vết phồng rộp.
4. Băng vết phồng rộp như băng vết thương, sử dụng thuốc mỡ diệt khuẩn và gạc hoặc Band-Aid.
5. Cắt và đặt Molefoam có sẵn lỗ tròn quanh khu vực phồng rộp để ngăn ngừa kích ứng; để thêm lớp bảo vệ, hãy lấp đầy cái lỗ với thuốc mỡ diệt khuẩn hoặc băng gạc cho vết phồng rộp, sau đó thêm một lớp băng keo ở trên.

Dù rất hiếm khi vết phồng rộp bị nhiễm trùng, thì bạn cũng nên để ý kỹ nó. Ngay lập tức tìm đến chăm sóc y tế nếu các triệu chứng sau xuất hiện: đỏ tấy, đau đớn, mưng mỏ hoặc vệt đỏ di chuyển về phía hạch bạch huyết gần nhất.

WETREKOLOGY