Phần lớn chúng ta đều biết rằng muỗi và các loài côn trùng đốt người khác bị thu hút bởi khí cacbon đioxit được tỏa ra từ hơi thở và da người. Ngoài ra, những nghiên cứu mới đây cho thấy rằng các nhóm máu nhất định cũng có xu hướng thu hút một số lượng muỗi lớn hơn. Nếu bạn mang nhóm máu O, bạn có thể bị côn trùng đốt nhiều hơn. Nhóm máu A ít có khả năng bị đốt nhất.  

Lý do này giải thích chính xác về trường hợp của tôi và người bạn đi bộ đường dài cùng tôi. Một trong hai chúng tôi mang nhóm máu O, và người kia nhóm máu A. Khi đứng ở cùng vị trí, người nhóm máu O bị vây quanh bởi những con muỗi hút máu trong khi người nhóm máu A chỉ đứng quan sát tình trạng của người kia. Làm cách nào mà những con côn trùng nhỏ bé đó biết được sự khác biệt?

Nếu bạn là người có nhóm máu O, điều đó nghĩa là bạn cần thêm một số sự trợ giúp để đẩy lùi côn trùng.

Bạn nên tìm kiếm thứ gì trong bình xịt côn trùng?

Thuốc diệt côn trùng nên làm được những gì mà nó được quảng cáo - xua đuổi côn trùng. Tất cả các bình xịt côn trùng (tự nhiên và nhân tạo) đều chứa một công thức độc quyền để che kín mùi cacbon đioxit, và vì vậy, bảo vệ chúng ta khỏi tất cả các loài côn trùng hút máu mà chúng ta thường xuyên gặp ở ngoài trời, gồm muỗi, ruồi đen, ruồi hút máu, bọ chét, muỗi vằn, ve, và bọ chigger. Một số loại thuốc diệt côn trùng được chứng minh là rất có tác dụng. Loại quen thuộc nhất với người đi dã ngoại là DEET, nên chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về nó.

DEET

DEET được tiếp thị là đạt tiêu chuẩn vàng, và là thành phần hiệu quả nhất trong những công thức diệt côn trùng nhân tạo. DEET cung cấp sự bảo vệ lâu dài trong những điều kiện khắc nghiệt nhất. DEET rất hiệu quả trong việc diệt trừ các loài côn trùng đốt người, điều này khiến nó trở thành lựa chọn hàng đầu cho bình xịt côn trùng với phần lớn người đi dã ngoại và đi bộ đường dài. Tuy nhiên, DEET không phải sự lựa chọn tốt nhất nếu bạn lo ngại về chất hóa học và độc tính.

DEET là gì?

DEET là một loại thuốc diệt côn trùng với tên hóa học là N,N-diethyl-meta-toluamide, thuộc nhóm chất hóa học toluene, một loại dung môi hóa dầu dễ bay hơi được tìm thấy trong chất pha loãng sơn. EPA phân loại chất hóa học này là một carcinogen Nhóm D và độc tính Mức 3 (hơi độc). Khi được dùng một cách hợp lý và ở nồng độ thấp, DEET được xem là an toàn (theo chính phủ Hoa Kỳ).

Tuy nhiên, hãy thận trọng khi sử dụng.

Phần trăm DEET trong phần lớn thuốc diệt sâu bọ dao động từ 20 đến 40 phần trăm, với nồng độ cao hơn có xu hướng cung cấp mức bảo vệ hiệu quả hơn trong thời gian lâu hơn. Dẫu vậy, bất cứ thứ gì trên 30 phần trăm (cũng như được dùng lâu dài) đều có thể gây ra phản ứng bất lợi. Ngoài ra, nồng độ DEET cao hơn (trên 50%) không cung cấp thêm lợi ích diệt côn trùng nào. Nếu bạn chọn DEET, hãy tìm kiếm loại có nồng độ 30% trở xuống.

Không kể đến liều lượng, DEET nên được xem như một chất hóa học nguy hiểm.

DEET có thể gây ra phản ứng với da và hệ thống thần kinh. DEET nhanh chóng được hấp thụ vào máu qua tiếp xúc với da (hấp thụ từ 20 đến 80 phần trăm), và trong khi nhiều người có thể sử dụng DEET mà không gặp vấn đề gì thì một số những người khác lại có những tác dụng phụ nghiêm trọng, liên quan đến việc gây ra cơn tai biến ở trẻ em. Việc sử dụng lâu dài ở người lớn có thể dẫn đến chức năng nhận thức suy yếu, chứng mất ngủ, và chứng rối loạn cảm xúc.

DEET là một dung môi, có thể phân hủy nhựa và sợi tổng hợp.  Không may, điều này bao gồm trang phục làm từ vải nhân tạo mà người đi dã ngoại thường mặc vì đặc tính hút ẩm, như polyester, nylon, và spandex, cũng như đồ dã ngoại, gồm kính râm, lều, mái che, túi ngủ, ốp lưng máy ảnh, và ba lô. Nếu DEET có thể phân hủy nhựa, điều gì xảy ra khi nó bị hấp thụ vào da?

Những rủi ro về sức khỏe nói chung của DEET:

Hãy nhớ rằng “Không có tài liệu chứng minh” không có nghĩa là an toàn.

• Tính độc hại thần kinh: Có
• Hại thận/gan: Có
• Chất kích thích: Có
• Dị tật bẩm sinh/Rối loạn phát triển: Có
• Được tìm thấy trong nước ngầm: Có
• Ung thư: Không có tài liệu chứng minh
• Rối loạn nội tiết: Không có tài liệu chứng minh
• Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản: Không có tài liệu chứng minh
• Độc hại với các loài chim: Không có tài liệu chứng minh
• Độc hại với các loài các/các sinh vật sống dưới nước: Không có tài liệu chứng minh
• Độc hại với các loài ong: Không có tài liệu chứng minh

[nguồn: Beyond Pesticides]

Việc bình xịt côn trùng phá hủy thiết bị và tế bào não là hai lý do hợp lý để tránh bất cứ công thức nào có chứa DEET. Nếu bạn vẫn chọn dùng DEET, hãy chọn loại có nồng độ DEET từ 30% trở xuống.  

PERMETHRIN

Permethrin là một chất thay thế nhân tạo cho DEET và độc hơn. Có thể gây chết cá và nhiều động vật khác như mèo. Đây cũng là một chất có thể gây ung thư và ảnh hưởng đến nội tiết của con người. Nếu bạn từng nhìn thấy trang phục “Diệt côn trùng”, có lẽ nó đã thấm permethrin nhân tạo.

Nếu có lựa chọn giữa việc dùng Permethrin và DEET, hãy chọn DEET.

Có nhiều chất diệt côn trùng hiệu quả, ít độc hơn. Hãy xem một số lựa chọn sau:

PICARIDIN 

Picaridin (KBR 3023), ngoài ra còn được gọi là Icardin và Bayrepel, là một thành viên của gia đình hóa học piperidine. Piperridine được lấy từ ớt đen và là một chất diệt côn trùng mới hơn được đăng ký với EPA. Piperidine được dùng phổ biến cho việc sản xuất nhiều hợp chất hữu cơ, gồm các chất hóa học, dược phẩm, và thuốc mê - như PCP.

Picaridin không có mùi và là một chất diệt côn trùng hiệu quả cao. CDC báo cáo rằng Picaridin cung cấp sự bảo vệ có thể so sánh với DEET ở nồng độ thấp hơn (khoảng 20%). Và không như DEET, picaridin không có mùi và không phân hủy nhựa hay sợi tổng hợp.

Có một mối lo ngại với picaridin: đó là chất này còn khá mới. Chưa có đủ thời gian để thu thập thông tin về rủi ro sức khỏe lâu dài. Ngoài ra, các loại thuốc diệt côn trùng chứa picaridin bị giới hạn vì nguyên nhân này. 

Nếu bạn muốn một loại thuốc diệt côn trùng không mùi, cung cấp sự bảo vệ lâu bền, hiệu quả như DEET, không làm phân hủy trang bị dã ngoại, hãy tìm những công thức diệt côn trùng bao gồm Picaridin (nồng độ 10% tới 20%).

Nếu có lựa chọn giữa dùng Picaridin và DEET, hãy chọn Picaridin.

Các thương hiệu bình xịt côn trùng Picaridin:

Cutter Advanced, Repel Smart Spray, Sawyer Premium

IR3535 

Một loại chất nhân tạo thay thế khác cho DEET là IR3535, được phát triển bởi Merck & Co. IR3535, axit 3-[N-Butyl-N-acetyl]-aminopropionic, ethyl ester về mặt cấu trúc liên quan đến beta alanine, một axit amino xuất hiện tự nhiên trong môi trường. 

IR3535 cung cấp hiệu quả tương tự với DEET ở nồng độ giống vậy; tuy nhiên, như DEET, nó phân hủy nhựa. Ngoài ra, loại này cần được xịt lại thường xuyên hơn DEET. IR3535 đã được dùng như một chất diệt côn trùng ở châu  u trong 20 năm mà không có ảnh hưởng gây hại đáng kể nào. Ở Mỹ, bạn có thể tìm thấy nó trong thuốc xịt côn trùng Avon.

Nếu có lựa chọn giữa việc dùng IR3535 và DEET, hãy chọn IR3535.  

CHẤT DIỆT MUỖI TỰ NHIÊN

Những người tin rằng “tự nhiên cung cấp mọi thứ chúng ta cần” sẽ thích tìm các loại thuốc diệt côn trùng có thành phần thảo mộc hơn. Những thành phần này đến từ các loài thực vật vừa có đặc tính diệt côn trùng vừa an toàn với làn da của chúng ta. Một số loại trong những thảo mộc này hiệu nghiệm hơn các loại khác. Nhiều bình xịt côn trùng có thành phần thảo mộc chứa một chất hãm, như dầu đậu nành hoặc dầu dừa, để kéo dài thời gian sử dụng cho các tinh dầu thiết yếu này và khiến người dùng dễ xịt hơn. Nếu sản phẩm diệt côn trùng bạn chọn chứa dầu đậu nành, hãy đảm bảo đậu nành không biến đổi gen hoặc là nguyên liệu hữu cơ. Ngoài ra, hãy chắc chắn là đã đọc xem các thành phần “trơ” là gì, chúng thường chiếm tỷ lệ lớn nhất trong sản phẩm. Đôi khi thành phần trơ không được ghi rõ trên sản phẩm. Trong trường hợp đó, đừng mua loại chất chống muỗi đó. Nó có thể là thứ gì đó mà bạn không muốn xịt lên da.

Các tinh dầu thảo mộc chống muỗi hiệu quả: 

Tinh dầu bạch đàn chanh được chiết xuất từ lá của cây bạch đàn chanh, là chất diệt côn trùng có nguồn gốc thực vật duy nhất được đăng ký với EPA và được CDC khuyên dùng để diệt muỗi mang virus Tây sông Nile. Trong hai công bố khoa học gần đây, khi tinh dầu bạch đàn chanh được kiểm tra về khả năng xua muỗi ở Mỹ, tinh dầu này cũng cung cấp sự bảo vệ tương tự như các chất diệt muỗi với nồng độ DEET thấp hơn. Đặc biệt, giúp đẩy lùi các loại côn trùng đốt người trong thời gian lên đến 6 tiếng. Các sản phẩm dùng bạch đàn chanh làm thành phần hoạt tính rất lý tưởng cho những người đi dã ngoại đang tìm kiếm một loại diệt côn trùng thật sự hiệu quả được làm từ tài nguyên thiên nhiên có thể tái tạo. Nồng độ 30% trở lên là hiệu quả nhất.

Các thương hiệu bình xịt côn trùng (bạch đàn chanh) thảo mộc: Repel Lemon Eucalyptus, Cutter Lemon Eucalyptus

Tinh dầu phong lữ hoặc Gereniol là một chất diệt muỗi có nguồn gốc thực vật hiệu quả cao, nhưng nó có thể thu hút ong. Nó được chiết xuất bởi những loại hoa mà ong mật bị thu hút đến lấy mật.  

Các thương hiệu bình xịt côn trùng (phong lữ) thảo mộc: Bite Blocker Xtreme, Quantum Buzzaway Extreme  

Tinh dầu lá Neem là một chất có nguồn gốc thực vật chứa hỗn hợp diệt côn trùng tự nhiên được gọi là azadirachtins, được chiết xuất lá cây Neem, một cây thường xanh nhiệt đới (một phần của họ mahogany), loài cây bản xứ ở Ấn Độ. Theo như các nhà khoa học ở Viện Malaria tại Ấn Độ, tinh dầu lá Neem được nhận thấy là vượt trội hơn các chất diệt côn trùng chứa DEET. Phát hiện này được xác nhận bởi Tập san của Hiệp hội Kiểm soát Muỗi và Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia ở Mỹ (Journal of the Mosquito Control Association and the National Research Council). Tinh dầu lá Neem được dùng rộng rãi trong thuốc Ayurvedic cho nhiều vấn đề về da. Nó có đặc tính chống vi rút, chống vi khuẩn, và chống nấm. Tuy nhiên loại tinh dầu này lại có mùi RẤT mạnh và khó ngửi. Hãy tìm kiếm các loại bình xịt được hòa trộn với một tinh dầu thiết yếu khác có mùi hương dễ chịu hơn.

Các thương hiệu bình xịt côn trùng thảo mộc từ lá Neem: JustNeem Adios Outdoor Spray

Tinh dầu cỏ xạ hương - Trong một nghiên cứu, carvacrol và alpha-terpinene, hai hợp chất được lấy từ tinh dầu cỏ xạ hương, được phát hiện có khả năng diệt côn trùng tốt hơn nhiều một sản phẩm thương mại chứa DEET. Các nhà nghiên cứu cho rằng một bình xịt với 2% alpha terpinene là một chất diệt muỗi tự nhiên hiệu quả. Tuy nhiên, đừng thử làm chất diệt côn trùng từ tinh dầu cỏ xạ hương ở nhà - nó có mùi quá mạnh và khó chịu với nồng độ trên 25%.

Tinh dầu bạc hà mèo (catnip) - nếu bạn yêu mèo và ghét muỗi, đây có thể là lựa chọn phù hợp cho bạn. Nepetalactone là chất được chiết xuất từ cây bạc hà mèo, có khả năng diệt các loài côn trùng đốt người. Nghiên cứu ở Đại học Bang Iowa cho thấy rằng tinh dầu bạc hà mèo hiệu quả hơn DEET gấp nhiều lần trong việc xua đuổi muỗi. Các sản phẩm từ tinh dầu này đã được các nhà sản xuất đăng ký với Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) và sẽ sớm được bán lẻ.

Một lựa chọn chống muỗi khác:   

Ứng dụng điện thoại xua đuổi muỗi - nếu bạn không muốn xịt lên cơ thể với chiếc bình xịt nặng mùi hoặc dinh dính, hãy thử chạy một ứng dụng xua đuổi muỗi. Có vài ứng dụng bạn có thể tải miễn phí về cho điện thoại. Những ứng dụng này hoạt động bằng cách phát ra âm thanh ở tần xuất thấp khiến côn trùng tránh khi nghe thấy (tai người không thể phát hiện ra). Điều thú vị là chuồn chuồn ngô là loài ăn muỗi chính, và khi bay, cánh của chúng tạo ra một âm thanh rung động tương tự khiến muỗi tránh xa. Bạn cũng nên thử cách này để tự kiểm nghiệm sự hiệu quả. 

Có thể bạn chưa biết về muỗi  

Các loài côn trùng đốt người có thể phát hiện ra bạn từ khoảng cách lên đến hơn 30 m. Chúng tìm thấy bạn dựa trên mức độ cacbon đioxit và axit lactic mà bạn tiết ra qua hơi thở và mồ hôi. Muỗi bị thu hút nhiều hơn với một số người nhất định hơn là những người khác. Ngoài nhóm máu, muỗi bị thu hút với người có trọng lượng cơ thể lớn hơn, thân nhiệt cao hơn, người ra nhiều mồ hôi, và những ai tiết ra tỷ lệ axit lactic cao hơn. Ngoài ra, nghiên cứu đã cho thấy chúng thích hạ cánh trên loại vải sẫm màu hơn vải màu sáng, nên hãy tránh xa trang phục màu đen hoặc tím than (đặc biệt nếu người bạn to lớn và bạn mang nhóm máu O).  

Muỗi cái là muỗi hút máu. Muỗi cái không đốt để lấy thức ăn, nhưng để thụ tinh trứng. Muối đực không đốt; chúng ăn nước hoa quả và mật hoa.  

Chú ý đến địa điểm bạn sẽ đến   

Hãy nhớ rằng việc bảo vệ bản thân khỏi côn trùng phụ thuộc vào địa điểm của bạn. Mỗi vùng sẽ là nơi thuận lợi để cho những loại muỗi nhất định phát triển. Hãy tìm hiểu trước để mang theo loại sản phẩm chống muỗi có hiệu quả khi đi dã ngoại.

Xem thêm các sản phẩm Chống muỗi tại WETREK.VN

Phương Dung